Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki - 1787 r.
Po wygranej wojnie z Anglią i obronieniu niepodległości kolonii ich przywódcy długo nie mogli dojść do porozumienia w kwestii ustroju utworzonego przez nich państwa. Podstawowym przedmiotem sporów były prawa stanów i kompetencje wspólnej dla wszystkich stanów władzy zwierzchniej. Początkowo rola wspólnego Kongresu była minimalna, a poszczególne stany były właściwie osobnymi państwami, tworzącymi konfederację. Utworzenie silniejszej władzy centralnej i podporządkowanie jej stanów w najważniejszych sprawach oznaczałoby utworzenie federacji. Obok kompetencji wspólnych władz kontrowersje budziły także prawa poszczególnych stanów. Mniejsze z nich obawiały się dominacji większych, zamieszkanych przez większą liczbę ludności Ostatecznie w debacie konstytucyjnej zwyciężyli zwolennicy federalizmu, a w kwestii praw dużych i małych stanów oraz ustalania proporcji między liczbą ludności a liczbą przedstawicieli w Kongresie osiągnięto kompromis. Niemal natychmiast po uchwaleniu konstytucji zaczęto ją uzupełniać o tak zwane poprawki. W 1791 r. dodano zapis gwarantujący wolność religii, druku oraz - ciągle tak ważne dla Amerykanów - prawo ludu do posiadania i noszenia broni.
My naród Stanów Zjednoczonych, celem utworzenia doskonalszego związku, ustanowienia sprawiedliwości, zabezpieczenia spokoju domowego, zawarowania wspólnej obrony, poparcia ogólnej pomyślności i zapewnienia błogosławieństwa wolności nam i naszej potomności, uchwalamy i ustanawiamy niniejszą konstytucję dla Stanów Zjednoczonych Ameryki.
Artykuł I
Cała władza ustawodawcza, niniejszym nadana, przyznana będzie kongresowi Stanów Zjednoczonych, który będzie się składał z senatu i izby przedstawicieli [reprezentantów].
Izba przedstawicieli [reprezentantów] ma się składać z członków, wybieranych co dwa lata przez ludność poszczególnych stanów, a wyborcy w każdym stanie będą mieli kwalifikacje, wymagane dla wyborców najliczniejszej gałęzi danego stanu.
Nikt nie może być przedstawicielem [reprezentantem], kto nie osiągnął wieku lat 25 i nie był od lat 7 obywatelem Stanów Zjednoczonych, kto dalej, nawet będąc wybranym, nie był mieszkańcem tego stanu, w którym będzie wybrany [...].
Liczba przedstawicieli [reprezentantów] nie może przewyższać jednego na 30000, lecz każdy stan musi mieć przynajmniej jednego przedstawiciela [reprezentanta]. Jeżeli opróżni się przedstawicielstwo jakiego stanu, władza wykonawcza tegoż obowiązana jest rozpisać wybory dla zapełnienia wakansu.
Izba przedstawicieli [reprezentantów] będzie wybierać swego przewodniczącego oraz innych urzędników; będzie też miała wyłączne prawo pociągania ich do odpowiedzialności.
Senat Stanów Zjednoczonych składać się będzie z dwóch senatorów z każdego stanu, wybieranych przez legislaturę tegoż na lat sześć; każdy senator będzie miał 1 głos [...].Nikt nie może być senatorem, kto nie osiągnął wieku lat 30 i nie był obywatelem Stanów Zjednoczonych od lat 9, oraz, kto w chwili wyboru nie zamieszkiwał stanu, w którym był wybrany. Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych będzie prezydentem senatu, ale bez prawa głosu, chyba w razie rozdzielenia głosów na równe części [...].
Senat będzie miał wyłączną moc postawienia w stan oskarżenia. Zasiadając w tym celu, senatorowie złożą przysięgę, albo zapewnienie. Kiedy prezydent Stanów Zjednoczonych podlega procesowi, przewodniczy najwyższy sędzia i nikt nie może być skazany bez obecności dwu trzecich członków [...].
[...] Nikt z senatorów ani przedstawicieli nie może być w okresie, na który został wybrany powołany na żaden urząd zawisły od władzy Stanów Zjednoczonych, który będzie utworzony, albo którego dochody będą powiększone w tymże czasie; nikt też, piastujący jakikolwiek urząd zawisły od Stanów Zjednoczonych, nie może być członkiem jednej z tych izb w czasie sprawowania tego urzędu [...].
Każde prawo o nakładaniu podatku musi być podjęte w Izbie przedstawicieli.
Artykuł II
Władza wykonawcza przyznana będzie prezydentowi Stanów Zjednoczonych Ameryki. Ma on piastować ten urząd przez lat 4, razem z wiceprezydentem, wybieranym na ten sam przeciąg czasu w sposób następujący:
Każdy stan ma powołać w sposób, jaki tegoż legislatura określi, liczbę elektorów, równą liczbie senatorów i przedstawicieli do jakiej tenże stan będzie uprawniony przez kongres [...].
Wyborcy mają się zebrać w odnośnych stanach i głosować na zasadzie większości głosów na dwie osoby, z których przynajmniej jedna nie powinna być mieszkańcem tegoż stanu, co wyborcy. Mają dalej sporządzić listę osób wybranych i podać liczbę głosów przypadających na każdego; listę tę mają podpisać i uwierzytelnić, zaczem wysłać zapieczętowaną do siedziby rządu Stanów Zjednoczonych, na ręce prezydenta senatu. Prezydent senatu ma w obecności senatu i izby przedstawicieli otworzyć wszystkie te świadectwa i głosy mają być zliczone. Ten, kto posiada największą liczbę głosów, stanowi większość ogólnej liczby powołanych wyborców [...].
[...] W razie usunięcia prezydenta z urzędu, albo jego śmierci, rezygnacji czy też niezdolności do sprawowania władzy i obowiązków tegoż urzędu, przechodzi on na wiceprezydenta [...].
Prezydent ma być naczelnym wodzem armii i floty Stanów Zjednoczonych [...].
Będzie miał władzę, za radą i zgodą senatu, zawierać traktaty, przy udziale dwu trzecich obecnych senatorów; będzie wyznaczał za radą i zgodą senatu ambasadorów, innych publicznych ministrów, konsulów, sędziów sądu najwyższego i wszelkich innych urzędników Stanów Zjednoczonych, których mianowanie w inny sposób nie jest tutaj przewidziane, a które ma być ustanowione prawem [...].
Prezydent będzie od czasu do czasu udzielał kongresowi informacyj o stanie unii i polecał jego uwadze takie środki, jakie uzna za konieczne i odpowiednie [...].
Cyt. za: Historia nowożytna 1648-1789. Wybór tekstów, opr. K. Piwarski, Warszawa 1954, s. 218-221.
Pytania i ćwiczenia
Czy konstytucja Stanów Zjednoczonych przewidywała podział władzy? Które instytucje odpowiadały poszczególnym rodzajom władzy?
W jakim celu wydano zakaz pełnienia urzędów przez członków Kongresu?
W jaki sposób rozwiązano konflikt między dużymi i małymi stanami? By odpowiedzieć na to pytanie, porównaj sposób wybierania reprezentantów i senatorów. W której z izb przewagę miały stany zamieszkane przez większą liczbę ludności?
Opisz zasady wyboru prezydenta. Jak nazywamy taki sposób organizacji wyborów?
KONSTYTUCJA STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI 1787 R PO WYGRANEJ
PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA OBRONY CYWILNEJ 1 KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
WYDAWNICTWO SZKOLNE PWN KARTA PRACY KONSTYTUCJA USA – FOTOMONTAŻ
Tags: ameryki -, stanów, ameryki, konstytucja, wygranej, zjednoczonych