Mavzu:Sulfat kislota.
I.Darsning maqsadi:
1) ta’limiy:Sulfat kislotaning tarkibi va tuzilishi, olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, sulfatlar ishlatilishi haqida ma’lumot bering.
2) tarbiyaviy: Ekologik, estetik, gigenik tarbiyalarni singdirish.
3) rivojlantiruvchi: O`quvchilarning ilmiy dunyo qarashlarini oshirish.
II.Dars jihozlari: Sulfat kislota, sulfatlar, indikatorlar, proverkalar, shtativ, metallar, tablitsalar, magnit doska,atom va molrkulalar moddalari.
III.Darsning borish tartibi:
1.Tashkiliy qism
2. O’tilgan dars materialini takrorlash: oltingugurt vodotot,sulfite, sulfat angidrit, test savollari.
IV. Yangi mavzu materialini bayoni:
Reja
1) Molekula tarkibi, tuzilishi.
2) Olinishi.
3) Fizikaviy xossalari.
4) Kimyoviy Xossalari.
5) Sulfatlar.
6) Ishlatilishi.
Savol: Konsentrlangan sulfat kislota qaysi metellerga ta’sir etmaydi?
1) Molekulalar formulasi H2SO4. tuzilishi va electron formulasi:
H−O O
S
H−O O
꞉꞉Ö̤꞉
S
꞉꞉Ö̤꞉ Mr(H2SO4)=98
2) Olinishi: Sulfat kislota olinishi uchun quyidagi reaksiyalarni amlga oshinishi kerak:
FeS2→SO2→ SO3→ H2 SO4
3) Fizik xossalari:Sulfat kislota rangsiz, hidsiz, og’ir moysimon suyuqlik,96%li sulfat kislotaning zichligi 1.84g/sm3.
4) Kimyoviy xossalari:
a) Auyultirilgan sulfat kislota metallarning aktivlik qatorida vodoroddan oldindan turgan metallar bilan ta’sirlashib, tuz va vodorod hosil qiladi:
Zn+ H2 SO4 →Zn SO4+ H2↑
2Al+ 3H2 SO4 →Al2(SO4)3+3 H2 ↑
b) Asosli va amfoter oksidlar bilan ta’siri:
CuO+ H2 SO4 → Cu SO4 + H2O
ZnO+ H2 SO4→ZuSO4+ H2O
s) Asoslar bilan ta’sirlashib tuz va suv xosil qiladi:
2NaOh+ H2 SO4→ Na2 SO4 +2 H2O
Mg(OH)2+ H2 SO4→Mg SO4 +2 H2O
d) Kuchsiz kislota tuzlari bilan ta’siri:
3 H2 SO4+Ca2(PO4) →3 Ca SO4 + 2H3 PO4
Konsentrlangan sulfat kislota kuchli oksidlovchi bo’lib,│Ag Au.Pt│Fe│ dan boshqa metallar bilan ta’sirlashadi.
H2 SO4→ SO2 , S, H2S qaytariladi.
kons
Cu +2H2 SO4 →Cu SO4 +So2+2H2O
kons
2H2 SO4+C→CO2+2SO2+2H2O
Sulfat ioni-SO4-2ga sifat reaksiya:
Ba2+ SO4-2→BaSO4↓oq
H2 SO4+Bacl2→BaSo4↓+2Hcl
Na2So4+ Bacl2→ BaSo4 ↓+2Nacl
Sulfatlar: Na2SO∙10H2O Glareber tuzi.
Ca SO4∙2H2O gips
CaSO4½H2O
CuSO4∙ 5H2O mis kuporosi
FeSo4 ∙7H2O temir kuporosi
To’q yashil kristall modda , o’simlik zararkurandalarga qarshi , darilar tayorlash uchun ishlatiladi.
Sulfat kislotaning ishlatilishi:
H2So4 1) Bo’yoq moddalar olishda
2) Mineral o’g’itlar
3) Akkamulatorlarda elektrolit
4) Turli sulfatlar
5) Turli Kislotalar
6) Neft tozalashda
7) Portlovchi moddalar
8) Tibbiyotda
9) O’simliklarni himoya qilish vositalari olishda
V.Mustahkamlash:
1) 1va 2 masalalar.
2) Metallarga suyultirilga va konsentrlangan sulfat kislotaning ta’siri orasida qanday farq bor?
3) Tegishli reaksiya tenglamalarini yozing?
VI. Uyga vazifa: 3-4 masalalar.
Tags: tarkibi, mavzusulfat, kislota, ta’limiysulfat, idarsning, maqsadi, kislotaning