ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

STATE OF WISCONSIN DEPARTMENT OF ADMINISTRATION DIVISION OF ENTERPRISE
APPLICATION FORM FOR FEASIBILITY STUDY GRANT LOCAL ENTERPRISE
III DRAFT HHS ENTERPRISE INFORMATION TECHNOLOGY STRATEGIC

JOB EXPANSION FUND BUSINESS PLAN APPLICATION FORM ENTERPRISE
LOCAL ENTERPRISE OFFICE CAVAN MENTORING PANEL APPENDIX
MEEC – MARYLAND EDUCATION ENTERPRISE CONSORTIUM CONTRACT

Enterprise Architect 6.5

Enterprise Architect 6.5

Wstęp

Powyższa publikacja ma na celu zademonstrowanie sposobu pracy z narzędziem Enterprise Architect oraz ukazanie jego ogromnych możliwości w dziedzinie modelowania i projektowania systemów informatycznych.
Autorzy skupili się na części praktycznej i w kolejnych rozdziałach opisują krok po kroku tworzenie wybranych diagramów języka UML(
Unified Modeling Language). W skrypcie omówione są digramy : przypadków użycia, czynności i klas sądzimy że przedstawienie tworzenie ich wystarczy aby czytelnik nabrał wprawy w posługiwaniu się aplikacją i był wstanie sam zacząć tworzyć inne digramy UML’a.
Podkreślam iż nie jest to skrypt omawiający UML, wprost przeciwnie zakładamy iż czytelniek jest zaznajomiony z diagramami tego języka a jedynie chce się nauczyć jak efektywnie je tworzyć przy pomocy narzędzia jakim jest Architect.


Autorzy pracowali na 30 dniowej wersji programu Enterprise Architect 6.5 dostępnej za darmow w internecie na stronie producenta http://www.sparxsystems.com



1 Podstawowe pojęcia i czynnośći 2

1.1 Uruchomienie programu 2

1.2 Opis interfejsu Enterprise Architect 2

1.3 Tworzenie nowego projektu 5

1.4 Otwieranie istniejącego projektu 6

2 Organizacja projektu – modele, widoki, diagramy, pakiety 8

2.1 Model 8

2.2 Co to są widoki i jak je tworzyć? 8

2.3 Tworzenie nowego diagramu 9

2.4 Co to są foldery/pakiety (ang. package) i jak je tworzyć? 10

3 Diagramy przypadków użycia 11

3.1 Tworzymy Diagram kontekstowy 11

3.2 Dodajemy aktorów 15

3.3 Dodajemy przypadki użycia 18

3.4 Związki na diagramach przypadków użycia 21

3.5 Ułatwienia w tworzeniu nowych pu oraz aktorów 23

4 Diagarmy czynności 25

4.1 Podstawowe elementy diagramu czynności 25

4.2 Diagram czynności funkcjonowania bankomatu. 27

5 Diagramy klas 33

5.1 Implementacyjny Diagram Postaci 33

5.1.1 Przygotowanie środowiska pracy 33

5.1.2 Tworzenie i edycja klas 38

6 Formatowanie diagramów (kolory, linie itp.) 44

6.1 Formatowanie linii związków 44

6.2 Formatowanie obiektu (zmiana koloru obiektu, edytowanie tekstu). 46



1Podstawowe pojęcia i czynnośći



Pierwszy rozdział jest zawsze trudny do napisania, musi być na tyle ciekawy aby zaintersować oraz na tyle techniczny aby czytelnik wiedział że znajdzie tu niezbędne informacje. My (autorzy) postanowiliśmy opisać w nim podstawowe pojęcia używane przy pracy z programem Enterprise Architect oraz omówić czynnośći niezbędne do dalszej pracy.
Pokażemy jak tworzyć projekty, widoki (ang. view), foldery/pakiety (ang. Package) oraz diagramy. Opiszemy interfejs głównego okna, dostępne opcje w menu oraz na pasku narzędziowym.

1.1Uruchomienie programu

Aby uruchomić program Enterprise Architect klikamy dwa razy myszką na ikonę Enterprise Architect znajdującą się na pulpicie lub wybieramy:

Start->Wszystkie programy->Enterprise Architect 6.5 ->Enterprise Architect



1.2Opis interfejsu Enterprise Architect

Po uruchomieniu programu ukaże się nam rys. 1.2 .1



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 1.2.1

Układ interfejsu Enterprise Architect (rys. 1.2 .1)jest czytelny, i przemyślany, co ułatwia użytkowanie narzędzia. Możemy go podzielić na sześć podstawowych obszarów:


  1. Okno główne – na rys. 1.2 .1 oznaczone nr 1
    W oknie głównym program umieszcza tworzone przez nas diagramy. Przełączenie się pomiędzy nimi możliwe jest przy wykorzystaniu zakładek w dolnej jego części.

  2. Paski narzędziowe - na rys. 1.2 .1 oznaczone nr 2 i 3
    Paski narzędziowe zawierają opcje programu niezależne od aktualnie edytowanego diagramu.

  3. Zasobnik narzędziowy (Toolbox) – na rys. 1.2 .1 oznaczone nr 4
    Zasobnik narzędziowy zawiera wszystkie elemetny języka UML które będziemy umieszczać na diagramach, posegregowane są one w zależności od typu diagramu.

  4. Przeglądarka projektu(Project Browser) – na rys. 1.2 .1 oznaczone nr 5
    Ułatwia przeglądanie wykorzystywanych modeli i dagramów zdefiniowanych w naszym projekcie oraz pozwala zarządzać wszystkimi elementami języka UML które umieścimy na naszych diagramch np. aktorami,klasami itp.
    Warto tu wspomnieć iż tylko tutaj możemy usunąć dany elelment z projektu(klikając prawym klawiszem myszki na elemencie i wybranie opcji Delete), nie można tego dokonać z poziomu danego diagramu gdyż usuwamy wtedy tylko dowiązanie do określonego elementu a nie usuwamy jego samego. Polecam także poeksperymentowanie z menu kontekstowym i zbadanie wszystkich dostępnych opcji.

  5. Pan&Zoom z zakładką właściwości – na rys. 1.2 .1 oznaczone nr 6
    Umożliwia podgląd wybranej części diagramu z określonym zbliżeniem. Dzięki niemu możemy także sprawinie się „przemieszczać” po dużych diagramach.
    Z kolei wykorzystanie okienka właściwości to jedna z możliwości ustalania szczegółowych cech obecnie zaznaczonej kategorii modelowania.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 1.2.2





1.3Tworzenie nowego projektu



Aby utworzyć nowy projekt z menu File wybieramy New Project i klikamy na niego myszką (lub korzystamy ze skrótu klawiszowego Ctrl+N) . Na monitorze pojawi się okienko dialogowe (rys. 1.3 .1) . Wybieramy folder, w którym zostanie zapisany nasz projekt. W okienku Nazwa pliku wpisujemy nazwę dla naszego projektu, a następnie klikamy zapisz.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 1.3.1



Powyższe okienko (rys. 1.3 .1) możemy otworzyć, klikając Create New Project znajdujące się w zakładce Start Page okna głównego (rys. 1.2 .2 –nr 6).



Po zapisaniu pojawi nam się kolejne okienko, takie jak na rys. 1.3 .2
W prawym, górnym rogu znajduje się rozwijana lista, możemy skorzystać z już gotowych modeli dla wybranej metodyki, do wyboru mamy: Common, Simple, Iconix, Unified Process.
Zależnie od tego, co wybraliśmy, w okienku wyświetli nam się lista dostępnych elementów. Wybieramy te, które mają tworzyć nasz projekt, a następnie wciskamy przycisk ok.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 1.3.2

Każdy z elementów możemy utworzyć później, w trakcie dalszej pracy, sposoby ich tworzenie zostaną omówione w kolejnych rozdziałach.

1.4Otwieranie istniejącego projektu

Jeśli chcemy otworzyć istniejący projekt (a nie mamy jeszcze otworzonego programu Enterprise Architect) to wystarczy dwukrotnie kliknąć lewym przyciskiem myszki na plik z projektem. Jeśli mamy już otwarty program Enterprise Architect to wybieramy:

File Open Project
Pokaże się okienko jak na rysunku rys. 1.4 .3. Jeśli nasz projekt jest na liście znajdującej się w dolnej części okienka, to wystarczy kliknąć na niego dwukrotnie lewym przyciskiem myszki. Jeśli nie to w miejscu Project to Open należy podać ścieżkę do naszego pliku, a następnie kliknąć na Open.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 1.4.3



Istniejący projekt możemy także otworzyć, klikając Open a Project File znajdujące się w zakładce Start Page okna głównego. Pojawi się okienko jak na rys. 1.4 .4, w którym wybieramy plik do otwarcia.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 1.4.4



2Organizacja projektu – modele, widoki, diagramy, pakiety



2.1Model

Modele pozwalają na organizacje projektu na wyższym poziomie niż widoki. Każdy modeel może reprezentować posystem lub system współpracujący.

2.2Co to są widoki i jak je tworzyć?

Widoki ułatwiają organizację projektu mogą być traktowane jako elementy grupujące na wyższym szczeblu niż pakiety, pozwalają logicznie powiązać umieszczane w nim diagramy np. w danym widoku tworzymy diagramy przypdaków użycia.

Aby dodać nowy widok do modelu klikamy na niego prawym przyciskiem myszy i wybieramy „New View”. Pojawi nam się okienko(rys. 2.2 .3 )





ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 2.2.3





Powyższe okienko (rys. 2.2 .3) możemy także otworzyć, klikając na ikonę nr 1 (rys. 1.2 .2) która co prawda podpisana jest jako „New Package” lecz gdy zaznaczony mamy model to wtedy program będzie chciał stworzyć widok, a gdy mamy zaznaczony widok w oknie projketu to zostanie stworzony pakiet, podobnie zachowuje się opcja „Add package” w menu Project.

Z listy Set View Icon Style wybieramy ikonę odpowiadającą rodzajowi zastosowanej ikony do widoku, który chcemy stworzyć, służy to tylko temu aby można było szybko rozpoznać(nie zagłębiając się w dany widok) co on zawiera, czy to diagramy komponentów czy może Przypadków użycia. W okienku Name wpisujemy nazwę widoku.





2.3Tworzenie nowego diagramu



Nowy diagram możemy stworzyć tylko w widoku lub folderze w nim się znajdującym (nie możemy stworzyć diagramu w głównym folderze naszego projektu –Model). Wybieramy widok (lub folder w nim się znajdujący), w którym chcemy utworzyć nasz diagram (w naszym przykładzie jest to widok przypadków użycia –nr 1rys. 2.3 .5). Następnie wybieramy:



ProjectAdd Diagram



W okienku, które się pojawi (rys. 2.3 .5), wybieramy rodzaj diagramu jaki chcemy stworzyć, a w okienku Name wpisujemy nazwę naszego diagramu( w naszym przykładzie „diagram kontekstowy”).



Okienko New Diagram (rys. 2.3 .5) możemy otworzyć klikając ikonę nr 2 (rys. 1.2 .2), lub korzystając ze skrótu klawiszowego: Ctrl+Y).





ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 2.3.5



2.4Co to są foldery/pakiety (ang. package) i jak je tworzyć?



Pakiety tworzymy analogicznie jak widoki (z tą różnicą, że widoki tworzymy w głównym folderze naszego projektu –Model, a nowe foldery w widokach lub innych folderach). Załóżmy, że chcemy stworzyć folder Aktorzy w widoku przypadków użycia. W przeglądarce projektu zaznaczamy widok przypadków użycia, z menu Project wybieramy Add Package. W okienku, które się pojawi wpisujemy nazwę naszego folderu: „Aktorzy” i klikamy na OK.



3Diagramy przypadków użycia



Jeśli w naszym projekcie nie ma jeszcze widoku przypadków użycia, to w tym momencie go utworzymy (patrz Co to są widoki i jak je tworzyć?).

Dla większej przejrzystości naszego projektu stworzymy folder, w którym będziemy przechowywać wszystkich aktorów(patrz Co to są foldery/pakiety (ang. package) i jak je tworzyć?).

W tym momencie w oknie przeglądarki powinniśmy mieć widok podobny do tego na rys. 2.4 .4.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 2.4.4







3.1Tworzymy Diagram kontekstowy


W widoku Use Case View stwórzmy nowy diagram (patrz Tworzenie nowego diagramu), na którym zbudujemy nasz diagram kontekstowy. Nazwalismy go „diagram kontekstowy”.




ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.1.6





Teraz możemy przejść do tworzenia elementów naszego diagramu. W oknie przeglądarki klikamy dwukrotnie lewym przyciskiem myszki na diagram kontekstowy (nr 1na rys. 3.1 .6).W głównym oknie programu Enterprise Architect otworzy się pusty arkusz, w którym umieszczać będziemy elementy naszego diagramu kontekstowego.



Aby stworzyć zarys naszego systemu klikamy lewym przyciskiem myszki na ikonkę New Boundary (nr 1 na rys. 3.1 .7), a następnie klikamy myszką na naszym pustym arkuszu. W ten sposób pojawi się prostokąt, który będzie symbolizował nasz system. Prostokąt ten możemy powiększyć: najpierw zaznaczamy go klikając na niego myszką, a następnie chwytamy za któryś róg prostokąta (poprzez ustawienie kursora w rogu, a następnie naciśnięcie i przytrzymanie lewego przycisku myszki) i rozciągamy go. Aby wpisać nazwę naszego systemu klikamy prawym przyciskiem myszki na nasz prostokąt, z menu, które się pojawi, wybieramy Properties (lub korzystając ze skrótu Alt+Enter). Pojawi się okienko takie jak na rys. 3.1 .8.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.1.7



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.1.8





W okienku Name wpisujemy nazwę naszego systemu. Aby nasz system odróżniał się od tła w menu Border Style zaznaczamy Solid iklikamy na przycisk OK.





New Boundary możemy także utworzyć, korzystając z zasobnika narzędziowego opartego na technice przeciągnij-i-upuść. Po przeciągnięciu ikonki nr 3 (rys. 3.1 .9) i upuszczeniu jej w odpowiednim miejscu diagramu, pojawi się okienko Boundary Properties (rys. 3.1 .8), w którym wpisujemy nazwę naszego systemu.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.1.9





Przydałoby się umieścić krótki opis naszego systemu (wewnątrz obiektu Boundary). Z górnego paska narzędziowego wybieramy New Text Element (ikonka nr 2 rys. 3.1 .9), a następnie klikamy lewym przyciskiem myszki w wybranym przez nas miejscu (na elemencie Boundary). Pojawi się okienko Notes, w którym umieszczamy krótki opis, a następnie klikamy na przycisk OK.



3.2Dodajemy aktorów



Do dodawania aktorów (jak i innych elemetów diagramu) możemy podejść na dwa sposoby:

  1. najpierw dodajemy wszystkich aktorów do odpowiedniego folderu, korzystając z menu kontekstowego, a następnie umieszczamy ich na wybranym diagramie (metodą przeciągnij i upuść)

  2. umieszczamy aktorów bezpośredno na diagramie za pomocą metody przeciagnij i upuść, korzystając z zasobnika narzędziowego



Którą metode stosować?

Wygodniej i metodycznie jest korzystać z pierwszej metody; w przegladarce naszego projektu klikamy prawym przyciskiem myszy na wybrany folder, następnie z menu kontekstowego wybieramy:

Add Add Element

lub korzystamy z kombinacji klawiszy Ctrl+M. Pojawi się okienko(rys. 3.2 .5):

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.2.5



Z listy rozwijanej Type wybieramy rodzaj elementu jaki chcemu utworzyć, w polu Name nazwe naszego nowego elementu i zatwierdzamy. W ten sposób wszyscy aktorzy naszego projektu będą znajdowali się w jednym folderze. Za każdym razem, gdy zechcemy umieścic aktora na jakimś diagramie, wystarczy w naszej przeglądarce zaznaczyć aktora, którego chcemy umieścić na naszym diagramie, a następnie przeciągnąć i upuścić w wybranym przez nas miejscu. Pojawi się okienko (rys. 3.2 .6), w którym zaznaczamy pozycje as Simple Link i wciskamy ok.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.2.6





Czasami, gdy nie potrafimy z góry określić elementów jakie mają znaleźć się na diagramie, wygodniejsze może okazać się korzystanie z zasobnika narzędziowego, czyli bezpośrednie umieszczanie elementów na diagramie. Musimy jednak pamiętać o jednej rzeczy; za każdym razem, gdy umieszczamy jakiś element na diagramie, korzystając z zasobnika narzędziowego, tworzymy nowy element-zostaje on dodany do projektu, co możemy zauwążyć w naszej przeglądarce. Tak więc nie ma sensu dodawać drugiego takiego samego aktora, jakiego dodaliśmy wcześniej; w takiej sytuacji korzystamy z przeglądarki i metodą przeciągnij i upuść umieszczamy go na diagramie.



Jak korzystać z zasobnika narzędziowego?

Z zasobnika narzędziowego (znajdującego się w lewej części ekranu), wybieramy aktora (ikonka nr 1 na rys. 3.1 .9), przeciągamy go i upuszczamy w wybranym przez nas miejscu.

Po upuszczeniu pojawi się okienko (rys. 3.2 .7).


ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.2.7











W miejsce Name wpisujemy nazwę naszego aktora. Dodatkowo możemy podać stereotyp oraz Autora. Następnie wciskamy ok.



Powyższe okienko z ustawieniami (rys. 3.2 .7), możemy otworzyć w czasie dalszych prac nad projektem-zaznaczamy wybranego aktora, klikamy na niego prawym przyciskiem myszki, a następnie z menu wybieramy Properties.



Dodaliśmy jeszcze kilku aktorów do naszego diagramu. Spójrzmy teraz jak wygląda okno naszej przeglądarki (rys. 3.2 .8).



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.2.8









Wcześniej stworzyliśmy folder Aktorzy, w którym mieliśmy przechowywać wszystkich aktorów związanych z naszym systemem. Zatem przenieśmy naszych aktorów do wybranego folderu; wystarczy zaznaczyć konkretnego aktora (bądź wszystkich na raz-przytrzymując Shift i myszką zaznaczając wszystkich aktorów), przeciągnąć i upuścić na folder Aktorzy.



3.3Dodajemy przypadki użycia



Stwórzmy nowy diagram (patrz: Tworzenie nowego diagramu) i nazwijmy go: „Diagram Przypadków”.



Następnie zrobimy zarys naszego systemu (jak stworzyć element Boundary pisaliśmy w Tworzymy Diagram kontekstowy). Na diagramie umieścimy aktorów; mamy ich wszystkich zdefiniowanych w folderze Aktorzy, więc korzystając z przeglądarki i metody przeciągnij i upuść umieszczeamy ich na naszym diagramie.

W dalszej części pracy nad diagramem, aktorów możemy przemieszczać w dowolnie wybrane przez nas miejsce; wystarczy konkretnego aktora przeciągnąć i upuścić w miejsce, które nam odpowiada.



Przejdziemy teraz do dodawania przypadków użycia. Podobnie jak to było z aktormi, możemy podejść do tego na dwa sposoby; stworzyć folder i za pomocą menu kontekstowego dodać do niego przypadki użycia, a następnie umieszczać je w dowolnym miejscu na diagramie lub dodawać przypadki bezpośrednio na diagramie korzystając z zasobnika narzędziowego. W naszym przykładzie przedstawimy drugi sposób.







Aby dodać nowy przypadek użycia, z zasobnika narzędziowego znajdującego się po lewej stronie aplikacji Enterprise Architect, wybieramy ikonkę Use Case (nr 2 na rys. 3.1 .9), a następnie przeciągamy i upuszczamy na naszym diagramie. Pojawi się okienko (rys. 3.3 .10):



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.3.10





W miejscu Name podajemy nazwę naszego przypadku użycia i wciskamy ok.



Do powyższego okienka (rys. 3.3 .10), możemy powrócić później; wystarczy kliknąć na niego prawym przyciskiem myszki i wybrać Properties.



W tym momencie nasz diagram powinien wyglądać mniej więcej tak, jak na rys. 3.3 .11.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.3.11







3.4Związki na diagramach przypadków użycia



Podstawowymi związkami, których będziemy używać tworząc nasze diagramy

są (rys. 3.1 .9):

-use (asocjacja ze wskazaniem kierunku nawigacji) (nr 5)

-asocjacja (nr 6)

-uogólnienie (nr 7)

-zależność zawierania (nr 8)

-zależność rozszerzania (nr 9)



Załóżmy, że chcemy aby Actor 1 był powiązany z Use Case 1 związkiem asocjacji. W zasobniku narzędziowym zaznaczamy ikonkę Associate (nr 6 na rys. 3.1 .9), następnie klikamy lewym przyciskiem myszki na Actor 1(znajdującego się na naszym diagramie) i nie puszczając przycisku, przeciągamy kursor myszki na Use Case 1 i dopiero puszczamy przycisk. W ten sposób powinniśmy uzyskać efekt podobny do tego na rys. 3.4 .9.





ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.4.9











Analogicznie tworzymy wszystkie związki: aktor-przypadek użycia (asocjacja, asocjacja ze wskazaniem kierunku nawigacji), aktor-aktor (uogólnienie) jak i przypadek użycia-przypadek użycia (zależność zawierania, zależność rozszerzania oraz uogólnienie).

Klikając prawym przyciskiem myszki na linię, a następnie wybierając Association Properties (jeśli mamy doczynienia z asocjacją), możemy określi dodatkowe własciwości(patrz rys. 3.4 .10). Do najczęściej używanych należą:

-nazwa związku (Link Name) i ogólne uwagi (w Notes): w zakładce General;

-ograniczenia (Constraint): w zakładce Constraints;

- role (Role) i liczebność (Multiplicity): dla obiektu źródłowego zakładka Source Role, a docelowego Target Role.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.4.10



Formatowanie lini zostało opisane w rozdziale Formatowanie diagramów (kolory, linie itp.).

3.5Ułatwienia w tworzeniu nowych pu oraz aktorów



Aby utworzyć nowy element (aktora, przypadek użycia czy np. notkę opisującą dany element) nie musimy za każdym razem korzystać z zasobnika narzędziowego. Enterprise Architect dostarcza nam prosty i wygodny sposób ich tworzenia.

Załóżmy, że mamy aktora i chcemy dodać dla niego przypadek użycia. Po kliknięciu na naszego aktora, w jego prawym górnym rogu pokaże nam się strzałka (patrz rys. 3.5 .12).

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.5.12









Naprowadzamy kursor na strzałkę, naciskamy lewy przycisk myszki, przytrzymujemy go, kursor przesuwamy w miejsce, w którym chcemy utworzyć przypadek użycia i puszczamy przycisk myszki. Pojawi się okienko (rys. 3.5 .13).



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 3.5.13





Chcemy utworzyć przypadek użycia, więc kursor myszki naprowadzamy na UseCase. Z rozwijanej listy wybieramy rodzaj związku, jaki ma łączyć naszego aktora i nowo tworzony przypadek użycia. Załóżmy, że ma to być asocjacja z kierunkiem nawigacji-klikamy lewym przyciskiem myszki na Use. Pojawi się okienko Use Case, w którym wpisujemy nazwę naszego przypadku użycia i wciskamy przycisk ok. W ten sposób utworzyliśmy nowy przypadek użycia.



Podobnie możemy utworzyć aktora; wówczas wybieramy zakładkę Actor (rys. 3.5 .13) i z rozwijanej listy wybieramy rodzaj związku, jaki ma łączyć naszych aktorów.




4Diagarmy czynności

Diagramy czynności są jednym z rodzajów diagramów języka UML, opisujących dynamikę systemu. Tworzenie tych diagramów za pomocą Enterprise Architect przedstawimy na przykładzie funkcjonowania bankomatu.



Na początek stwórzmy w naszym projekcie nowy widok (Co to są widoki i jak je tworzyć?). Nazwijmy go Dynamic View. Następnie w nowym widoku stwórzmy diagram (Tworzenie nowego diagramu). Dodatkowo stwórzmy folder (package), w którym będziemy przechowywać wszystkie czynności (Co to są foldery/pakiety (ang. package) i jak je tworzyć?). Podobnie jak przy dodawaniu przypadków użycia lub aktorów, możemy zastosować dwa podejścia (patrz: Dodajemy aktorów); najpierw stworzyć wszystkie czynności w naszym folderze (korzystając z menu kontekstowego), a później umieszczać je na diagramie lub tworzyć je korzystając z zasobnika narzędziowego. W dalszej części stosować będziemy drugie podejście.



4.1Podstawowe elementy diagramu czynności



Na poniższym rysunku (rys. 4.1 .11) przedstawione zostały podstawowe elementy diagramów czynności, znajdujące się w zasobniku narzędziowym:

  1. czynność

  2. czynność złożona uszczegółowiona na oddzielnym diagramie

  3. akcja

  4. partycje diagramów czynności

  5. decyzja

  6. złączenie

  7. początek

  8. koniec

  9. zakończenie przepływu

  10. rozwidlenie/scalenie

  11. rozwidlenie/scalenie







ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.1.11





4.2Diagram czynności funkcjonowania bankomatu.



W tej części rozdziału zbudujemy przykładowy diagram czynności, przedstawiający funkcjonowanie bankomatu (rys. 4.2 .12).

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.12



Zacznijmy od umieszczenia na pustym diagramie ikony określającej początek (ikona nr 7 na rys. 4.1 .11 ). Pojawi się okienko, w którym możemy wpisać nazwę (rys. 4.2 .13).



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.13

Następnie umieścimy pierwsza czynność, wprowadź kartę bankomatową. Możemy to zrobić jak wcześniej metodą przeciągnij i upuść (korzystając z zasobnika narzędziowego) lub przeciągając strzałkę znajdującą się w prawym górnym rogu ikony początek (patrz: Ułatwienia w tworzeniu nowych pu oraz aktorów). My będziemy korzystać z drugiego sposobu. Tak więc klikamy na ikonę początku, chwytamy strzałkę i przeciągamy w wybrane miejsce. Po upuszczeniu pojawi się menu, w którym wybieramy (patrz rys. 4.2 .14): Activity (czynność) Control Flow (przepływ sterowania).



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.14

Gdy to zrobimy pojawi się okienko z właściwościami (rys. 4.2 .15), w którym wpisujemy nazwę naszej czynności (Wprowadź kartę bankomatową).

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.15

Po wprowadzeniu karty bankomat może zaakceptować lub odrzucić kartę; umieścimy zatem ikonę decyzji (nr 5 na rys. 4.1 .11) na naszym diagramie. Przeciągamy strzałkę znajdującą się przy czynności i z menu wybieramy:

Decision (decyzja) Control Flow (przepływ sterowania). W okienku właściwości nie wpisujemy nic-po prostu wciskamy ok.

Po decyzji następuje rozdzielenie przepływu sterowania do dwóch czynności:

-Wydaj kartę (gdy bankomat odrzuci kartę)

-Wprowadź pin (w przypadku akceptacji karty).

Umieśćmy te czynności na diagramie. Po tym nasz diagram powinien wyglądać następująco (rys. 4.2 .16):

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.16

Napiszmy ograniczenia dla przepływów sterowania wychodzących z decyzji. Klikamy prawym przyciskiem myszki na linię i wybieramy ControlFlow Properties. W okienku, które się pojawi wybieramy zakładkę Constraints i w pozycję Guard wpisujemy warunek ( w naszym przypadku odpowiednio akceptacja/odrzucenie).

Analogicznie tworzymy dalszą cześć diagramu. Po wprowadzeniu pinu bankomat weryfikuje jego poprawność. Jeśli klient już trzeci raz podał zły pin to bankomat zatrzymuje kartę, w przeciwnym razie oczekuje na ponowne wprowadzenie pinu. Po uwzględnieniu powyższych elementów nasz diagram powinien wyglądać następująco:

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.17



Po prawidłowym wprowadzeniu pinu klient powinien przejść do procesu wyboru kwoty. My na naszym diagramie przedstawimy to za pomącą czynności złożonej, której dekompozycji dokonamy na oddzielnym diagramie. Tak jak poprzednio przeciągamy strzałkę znajdującą się przy ikonie decyzji jednak tym razem wybieramy: Structured Activity Control Flow.

Pojawi się okienko(rys. 4.2 .18):

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.18

Zaznaczamy Simple Composite. Po zatwierdzeniu pojawi się okienko właściwości, w którym wpisujemy nazwę czynności. W ten sposób czynność wprowadź kwotę została przedstawiona jako czynność, która jest dekomponowana. Spójrzmy jednak na przeglądarkę naszego projektu (rys. 4.2 .19). Dla czynności „Wprowadź kwotę” został automatycznie stworzony nowy diagram.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 4.2.19











5Diagramy klas

Diagramy klas w procesie projektowym odgrywają bardzo ważną rolę i jako jedne z pierwszych były wspierane przez język UML. Są pomocne na etapie konceptualnym oraz implemetacyjnym. Pozwalają ukazać związki pomiędzy klasami ich liczebość, metody, atrybuty itp.

Narzędzie Enterpirise Architect bardzo ułatwia nam ich tworzenie oraz edycję. W tym rozdziale pokażę w jaki sposób można konstruować digramy konceptualne oraz implemntacyjne oraz jak zorganizować pracę z nimi.

Cała nasza przyszła praca odbywać się będzie wokół fikcyjnego projektu „Gra przygodowa”. Jako młodzi analitycy i projektanci w firmie „Game” mamy stworzyć dwa diagramy klas, konceptualny oraz implementacyjny ukazujący Postacie w grze oraz wykorzystywane przez nie bronie. Na potrzeby tego skryptu ograniczymy się do stworzenia diagramu implementacyjnego dla postaci oraz konceptualnego dla broni.

Zaczniemy od diagramu Postaci.

5.1Implementacyjny Diagram Postaci

5.1.1Przygotowanie środowiska pracy

Tworzymy nowy projekt jak to jest pokazane w rozdziale „Tworzenie nowego projektu”, lecz nie zaznaczamy w oknie (rys. 1.3 .2) żadnej pozycji, gdyż będziemy chcieli pokazać jak utworzyć diagramy od samego początku. Po kliknięciu OK powinniśmy widzieć w oknie projektu to co na rys. 5.1 .20


ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.20

Dodajemy nowy widok (patrz Co to są widoki i jak je tworzyć?)
Podajemy nazwę naszego widoku, ja wybrałem „Diagramy Implementacyjne” oraz w panelu „Set View Icon Style” upewniamy się że zaznaczone „Class View” a następnie zatwierdzamy klikając OK.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.21

Nowy widok diagramu klas


Po tych czynnościach w oknie projektu zostanie dodany nasz widok „Diagramy Implementacyjne”.



Nadal nie mamy żadnego digramu więc stwórzmy nasz pierwszy diagram, w tym celu klikamy prawym przyciskiem myszy na widoku „Diagramy Implementacyjne” i wybieramy „Add->Add Diagram” rys. 5.1 .22

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.22

Dodawanie diagarmu









Wskazówka

Dodać diagram można także wybierając z menu Project->Add Diagram, lub w oknie projektu klikając na ikonę nr 2 na rys. 1.2 .2





Pokaże się okno rys. 5.1 .23 w którym wybieramy rodzaj diagramu „Class” oraz podajemy jego nazwę, ja nadałem „Diagram poglądowy



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.23

Wybieranie rodzaju diagramu

Następnie w celu zgrupowania podobnych elementów diagramów tworzymy dwa foldery ( Package ) klikamy na „Diagramy Implementacyjne” i z menu wybieram Project->Add Package nadajemy im nazwę „Bohaterowie” oraz „Bronie”.

Następnie zaznaczamy folder ”Bohaterowie” i dodajemy do niego nowy diagram klas nazywając go „Bohaterowie_klasy”

Po tych czynnościach nasz projekt powinien wyglądać jak na rys. 5.1 .24

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.24

Ogólny wygląd projektu

Jak widać nie dodajemy diagramu klas do folderu Bronie gdyż na potrzeby skryptu nie będziemy tworzyć diagramów na poziomie implementacyjnym dla Broni.

Mamy zdefiniowany podstawowy układ naszego projektu dotyczącego postaci z gry przygodowej, lecz nie mamy jeszcze kilku użytecznych rzeczy.

Dodaliśmy „Diagram Poglądowy” który ma opisywać to co zawierają inne diagramy oraz foldery, w celu dokładniejszego opisania diagramu możemy dodać do niego „Notes” czyli własne notatki, warto zauważyć iż notatka może być związana z danym elelmentem diagramu lub opisywać sam diagram. Aby dodać notkę klikamy na ikonę zaznaczoną na rys. 5.1 .25

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.25

Ikona notatki



Dodatkow przeciągnijmy z okna projektu foldery „Bohaterowie” oraz „Bronie” na diagram „Diagram_poglądowy” dzięki temu tworząc w tych folderach jakiekolwiek klasy program autoamatycznie pokaże je w folderze na diagramie poglądowym. Warto tworzyć diagramy poglądowe gdyż ułatwiają nawigację po projekcie i pozwalają szybko zorientować się gdzie dany element jest położony i za co odpowiada. Klikając dwa razy na danym pakiecie zostaniemy autoamtycznie przeniesieni do pierwszego stworzonego diagramu w tym folderze.

Po wykonaniu wszystkich czynności „Diagram Poglądowy” powinien wyglądać następująco patrz rys. 5.1 .26



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.26

Diagram poglądowy



5.1.2Tworzenie i edycja klas



W tym podrozdziale zaczniemy dodawać poszczególne klasy do naszego projektu, klasy będziemy umieszczać na diagramie „Bohaterowie_klasy”.

Najprostszą metodą na dodanie klasy do diagramu jest przeciągnięcie jej z paska „Toolbox” znajdującego się po lewej stronie w oknie programu (nr 4 rys. 1.2 .1).

Odszukujemy zakładkę „Class”, po kliknięciu pokażą się te elementy języka UML które związane są z klasami.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.27

pasek toolbox

Pierwszą klasą jaką utworzymy będzie abstrakcyjna klasa „Postać”. Aby dodać ją do naszego diagramu klikamy na „Class” i przeciągamy na nasz diagram. Po upuszczeniu jej na diagramie pojawi się okno właściwości klasy, podajemy nazwę klasy oraz zaznaczamy chceckboxa wskazującego że klasa ma być abstrakcyjna (patrz rys. 5.1 .28)






ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.28

Zwróćmy uwagę na inne pola w tej zakładce, szczególnie na „Language” określające język programowania w którym będzie zaimplementowana ta klasa, ma to duże znaczenie gdy będziemy chcieli korzystać z opcji generowania kodu, domyślny język można ustawić w „Tools->Options->Source Code Engineering” oraz „Scope” określający poziom dostępu klasy, możemy także wybrać z długiej listy stereotyp naszej klasy.
Następnym krokiem będzie dodanie metod oraz atrybutów w tym celu klikamy na zakładkę „Detali” na której zobaczymy to co na rys. 5.1 .29.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.29

Zastanówmy się przez chwilę jakie atrybuty będzie miała „Postać”, otóż ja wybrałem:

Dodajmy je teraz do diagramu, klikając na rys. 5.1 .29 przycisk „Attributes…” ukaże się nam okno dodawania atrybutów (rys. 5.1 .30 ) . Podajemy nazwę atrybutu , wybieramy typ oraz modyfikator dostępu, dodatkowo możemy zaznaczyć czy atrybut ma być stałą, polem statycznym. W polu „Initial” podajemy wartość domyślną a w „Notes” krótką informację o klasie. Gdy już ustawimy wszystkie niezbędne pola naciskamy przycisk „save” a następnie gdy chcemy dodać kolejny atrybut to klikamy na „New”

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.30

Gdy dodamy wszystkie atrybuty, zabieramy za dodawanie metod. Nasza postać będzie posiadała następujące:

Na początku dodamy metodę „lecz”, klikamy na przycisk „Operations…” na rys. 5.1 .29, pojawi się okno dodawania operacji (rys. 5.1 .31 ), w polu „Name” wpisujemy nazwę metody, aby dodać parametry należy nacisnąć przycisk „Edit” a pojawi się okno dodawania parametrów które przedstawia rys. 5.1 .32
W polu „Name” podajemy nazwę parametru, obok w polu „Type” możemy z listy wybrać jeden z wielu typów wbudowanych lub kliknąć na przycisk z trzema kropkami aby wybrać typ już przez nas zdefiniowany na diagramie. W polu „Default” możemy podać wartość domyślną parametru. Obowiązkowo klikamy „Save” a następnie „New” jeżeli chcemy dodać kolejny parametr lub „Close” gdy chcemy zakończyć.

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.31

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.32

Po dodaniu wszystkich atrybutów oraz operacji nasza klasa wygląda jak na rys. 5.1 .334

ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 5.1.33

W kolejnych etapach stworzymy dwie specjalizowane klasy postaci Rycerz i Łucznik, dodatkowo postaramy się do naszego modelu zastosować wzorzec projektowy „Strategia” do określania sposobu walki przez daną postać.

6Formatowanie diagramów (kolory, linie itp.)


6.1Formatowanie linii związków





ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 6.1.34









Na rys. 6.1 .34mamy przedstawione różne style linii:

  1. Tree Style-Vertical

  2. Tree Style-Horizontal

  3. Direct

  4. Auto Routing

  5. Custom Line (z dodanymi punktami załamującymi)



Aby zmienić styl danej linii, klikamy prawym przyciskiem myszki na wybraną linie. Z menu, które się pojawi wybieramy Set Line Style. Z rozwijanej listy wybieramy interesujący nas styl .

Jeśli wybierzemy Auto Routing, to linia nasza linia automatycznie (według algorytmu zdefiniowanego w programie) dopasuje się do diagramu. Na kształt tej linii możemy jednak wpływać: ustawiamy kursor myszki na linii, przyciskamy lewy przycisk myszki i przytrzymujemy; poruszając myszką, linia będzie się przesuwać w kierunkach określonych z góry (według jakiegoś algorytmu zdefiniowanego w aplikacji); puszczamy przycisk myszki, gdy linia znajdzie się w interesującym nas położeniu.



Jeśli chcemy, by nasza linia była pozałamywana w sposób przez nas określony, to najwygodniej jest skorzystać z Custom Line. Otrzymamy w ten sposób linię, na której możemy umieszczać punkty załamujące w dowolnym miejscu. Aby dodać taki punkt, klikamy prawym przyciskiem myszki w miejscu na linii, na którym ma się ten punkt znajdować. Z menu, które się pojawi wybieramy Bend Line at Cursor. Teraz wystarczy tylko „chwycić myszką” ten punkt i przeciągnąć go w pożądane miejsce. Jeśli stwierdzimy, że punkt, który utworzyliśmy jest nam jednak nie potrzebny to możemy go usunąć; wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszki na tym punkcie i wybrać Straighten Line at Cursor (w ten sposób linia w tym punkcie zostanie wyprostowana).



















6.2Formatowanie obiektu (zmiana koloru obiektu, edytowanie tekstu).

Aby nasze diagramy były bardziej przejrzyste możemy zmieniać kolory naszych obiektów (aktorów, przypadków użycia, obiektów Boundary, obiektów tekstowych,...).



Aby zmienić kolor, zaznaczamy wybrany obiekt, następnie klikamy na niego prawym przyciskiem myszki. Wybieramy:

Appearance -> Configure Default Appearance



Pojawi się okienko takie jak na rys. 6.2 .35.



ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 6.2.35









W zależności, co chcemy zmienić, zaznaczamy: kolor tła (Background Color), kolor czcionki (Font Color) czy kolor obramowania (Border Color). Jeśli pozycja, Use Default Color jest zaznaczona to ją odznaczamy. Następnie klikamy na przycisk Select. Pojawi się okienko Kolor (rys. 6.2 .36).





ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 6.2.36





Wybieramy któryś ze zdefiniowanych kolorów standardowych lub niestandardowych i wciskamy ok. Ewentualnie możemy sami zdefiniować swój kolor. Klikamy na Definiuj kolory niestandardowe. Pojawi się paleta kolorów; przesuwając po niej kursorem myszki wybieramy interesujący nas kolor. Gdy już go wybierzemy klikamy na przycisk Dodaj do kolorów niestandardowych.



Aby formatować tekst naszego obiektu klikamy prawym przyciskiem myszki na wybrany obiekt, a następnie wybieramy:



Appearance -> Set Font



W okienku, które się pojawi (rys. 6.2 .37), możemy wybrać rodzaj czcionki, styl, rozmiar, kolor, a także dodatkowe efekty(przekreślenie i podkreślenie).


ENTERPRISE ARCHITECT 65 WSTĘP POWYŻSZA PUBLIKACJA MA NA CELU

rys. 6.2.37






VALOR EMPRESARIAL DE MICROSOFT OFFICE ENTERPRISE PROJECT MANAGEMENT
(1041) SERIAL C3622 DAIRY FARMERS TWU ENTERPRISE AWARD 2002
13 OF 13 MICROSOFT’S APPROACH TO ENTERPRISE SEARCH BRIDGING


Tags: architect 6.5, enterpirise architect, powyższa, enterprise, wstęp, architect, publikacja