TEN GELEIDE DE INTERNATIONALE GEMEENSCHAP EN DE STRIJD TEGEN

BIJLAGE 2 ONTWIKKELINGSMETER PDG HANDTEKENING WERKPLEKBEGELEIDER NAAM DEELNEMER
BIJLAGE VII BEGELEIDENDE INFORMATIE BIJ OVERBRENGINGEN VAN AFVALSTOFFEN ALS
EL VALENCIANO M BEEFTINK 3134830 BEGELEIDER DORIEN NIEUWENHUIJSEN BACHELORSCRIPTIE

MARMOLEUM OHMEX 01102012 LINOLEUM 01102012 01GELEIDEND LINOLEUM 25 MM
SUBSIDIE BEGELEIDERS AMA (ARBEIDSMATIGE ACTIVITEITEN) IN VLAAMSBRABANT AANVRAAG JE
TAKEN VAN DE (EXTERNE) STAGE EN AFSTUDEERBEGELEIDERS VAN HLOSTUDENTEN

De internationale gemeenschap en de strijd tegen de straffeloosheid – Enige inleidende beschouwingen


Ten geleide


De internationale gemeenschap en de strijd tegen de straffeloosheid


Jan Wouters1


Op deze webpagina vindt u een zevental bijdragen gebundeld onder het ruime thema ‘de internationale gemeenschap en de strijd tegen de straffeloosheid’. Het gros van deze bijdragen (met uitzondering van deze van Luc Reychler en Michael Verhaeghe) vormt een uitgetikte, vertaalde en redactioneel bewerkte neerslag van lezingen die werden gegeven in het kader van de lezingencyclus The international community and the fight against impunity die het Instituut voor Internationaal Recht van de KU Leuven in het najaar van 2002 organiseerde aan de Leuvense rechtsfaculteit. Het Instituut is bijzonder erkentelijk voor de steun die het hiertoe gekregen heeft vanwege het Hoover Fonds.

Het thema 'internationale strijd tegen de straffeloosheid' was in 2002-2003 bijzonder actueel en is dat tot op de dag van vandaag gebleven. Internationaal was de inwerkingtreding van het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafgerechtshof op 1 juli 2002 een historische gebeurtenis. Weinigen hadden verwacht dat de kaap van 60 ratificaties, nodig om dit verdrag in werking te doen treden, zo snel zou worden gehaald na de aanneming van het Statuut in juli 1998. Inmiddels - mei 2004 - zijn maar liefst 94 landen partij bij het Statuut van Rome, zijn de rechters en openbare aanklager benoemd en is het Internationaal Strafhof zijn eerste dossiers aan het voorbereiden. De lezing van William R. Pace, initiatiefnemer van de Internationale NGO-Coalitie voor het Internationaal Strafhof, geeft een boeiend - zij het soms ontluisterend - inzicht in de totstandkoming van en onderhandelingen over het Statuut van Rome. Op Belgisch vlak kenden wij in 2002-2003 een eigen invulling van het debat over de strijd tegen de straffeloosheid met de lotgevallen van de zogenaamde 'genocidewet'. Deze wet, door sommigen gekoesterd, maar door anderen verguisd, voorzag in een zogenaamde universele rechtsmacht voor de Belgische strafgerechten om de daders van ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht (oorlogsmisdaden, misdaden tegen de mensheid, genocide) te vervolgen en te berechten, zonder dat er enig aanknopingspunt met België moest zijn. De combinatie van deze ongebreidelde rechtsmacht met het zeer gebruiksvriendelijke mechanisme van de 'klacht met burgerlijke-partijstelling' en het gegeven dat de genocidewet sedert 1999 geen rekening meer hield met immuniteiten verbonden aan een officiële hoedanigheid, heeft geleid tot een groot aantal klachten tegen bekende internationale persoonlijkheden. Toen naast procedures tegen personen als Ariel Sharon tijdens het voorjaar van 2003 (in het midden van de Irak-oorlog) ook klachten werden ingediend tegen een aantal prominente Amerikaanse politici en militairen, heeft België onder aanzienlijke diplomatieke druk zijn genocidewet opgeheven en vervangen door een minder verregaand wettelijk kader. Michael Verhaeghe, advocaat aan de balie van Brussel en co-organisator van de hoger genoemde lezingencyclus, brengt een scherp getuigenis van de 'politieke begrafenisstoet' van de genocidewet. Het artikel van Luc Reychler staat stil bij de vraag welke andere bijdrage België kan leveren aan de strijd tegen de straffeloosheid en legt hierbij terecht de nadruk op conflictpreventie en duurzame vredesopbouw om toekomstige genocides te voorkomen.

De overige teksten tonen de brede opzet van de lezingencyclus van 2002 aan. In zijn lezing over de psychologie van de menselijke wreedheid, één van de meest beklijvende van de hele reeks, geeft de ons veel te vroeg ontvallen en diep betreurde collega Jan De Laender een inzicht in de psychologische mechanismen die mensen ertoe kunnen drijven om onvoorstelbare wreedheden te begaan. De Engelse barrister en Queen’s Counsel Geoffrey Robertson, inmiddels benoemd tot president van het Speciale Tribunaal van de Verenigde Naties voor Sierra Leone, schetst in een onnavolgbare stijl de historische opkomst van het begrip 'misdaden tegen de mensheid' in het internationaal recht. De lezingencyclus wilde naast academici, praktizijnen en beleidsmakers ook de civil society aan bod laten komen. Reed Brody, advocacy-directeur van de befaamde mensenrechten-NGO Human Rights Watch, kwam speciaal uit de Verenigde Staten om een lezing te geven over de inspanningen die zijn NGO doet voor het verkrijgen van internationale gerechtigheid. Gecombineerd met een film over onder andere de rechtzaak tegen de Chileense ex-dictator Agusto Pinochet, die we de lezer helaas hier niet kunnen meegeven, gaf hij een fascinerend inzicht in de rol van zijn organisatie achter en voor de schermen, onder andere inzake het proces (onder de Belgische genocidewet) tegen de vroegere dictator Hissène Habré. Ten slotte geeft Dr. Rama Mani, visiting scholar bij het Geneefse Centre for Security Policy, een inzicht in de verschillende dimensies van gerechtigheid - in haar woorden: verdelende, wettelijke en herstellende gerechtigheid - die zich opdringen in een land dat uit de lange schaduw van een bloedige oorlog treedt.

Zoals de lezer zal merken ademen de teksten die berusten op een lezing, alle de frisheid van het gesproken woord uit, dat telkens op band werd opgenomen. De publicatie van deze bijdragen zou niet mogelijk geweest zijn zonder de toewijding en inzet van een aantal mensen. Onze grote dank gaat naar Veerle Dedobbeleer, Silke Hoebeek en Tine Lemmens voor het door hen geleverde tik-, vertaal- en redactionele werk, alsook naar Marie-Jeanne Bellen, stafmedewerker van het Overlegcentrum voor Ethiek, voor haar deskundige en nauwgezette redactionele eindbewerking.


1. Jan Wouters is hoogleraar internationaal recht en recht der internationale organisaties en directeur van het Instituut voor Internationaal Recht aan de KU Leuven.



TEN GELEIDE DE INTERNATIONALE GEMEENSCHAP EN DE STRIJD TEGEN


Tags: geleide de, strijd, gemeenschap, internationale, geleide, tegen