KRAJOWY PROGRAM OCHRONY ZASOBÓW GENETYCZNYCH RASY SRODKOWOEUROPEJSKIEJ LINII ASTA

416 OPRACOWANIA SYGNALNE 416001 PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (IV KW
ETAPY ZAŁOŻENIA STOWARZYSZENIA I JEGO REJESTRACJI W KRAJOWYM REJESTRZE
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Podstawowe Statystyki Wypadków

KLUB PRZEDSIĘBIORCÓW I EKSPERTÓW PRZY ZARZĄDZIE KRAJOWYM POLSKIEGO TOWARZYSTWA
KONKURS NA STANOWISKO INSPEKTORA PROKURATOR KRAJOWY OGŁASZA KONKURS NA
KONSULTANT KRAJOWY W DZ PIELĘGNIARSTWA DR N BIOL GRAŻYNA

PROGRAM HODOWLANY OCHRONY ZASOBÓW GENETYCZNYCH RODZIMYCH POPULACJI PSZCZÓŁ RASY ŚRODKOWO- EUROPEJSKIEJ LINII ASTA

KRAJOWY PROGRAM OCHRONY ZASOBÓW GENETYCZNYCH RASY SRODKOWO-EUROPEJSKIEJ LINII ASTA

1. Historia rasy

Rasa pszczół środkowoeuropejskich Apis mellifera mellifera L. występowała na terenie całej Polski. Pierwotną formą chowu pszczół było bartnictwo związane ściśle z puszczami, które pokrywały obszar niemal całego kraju. Pszczoły wówczas podlegały tylko selekcji naturalnej, dzięki czemu populacje lokalne przystosowały się do warunków klimatycznych i florystycznych Polski.

Jedną z nielicznych istniejących obecnie populacji pszczoły środkowoeuropejskiej jest linia Asta. Nazwa linii wywodzi się od inicjałów imienia i nazwiska hodowcy Aleksandra Stasińskiego z Radomska, który w 1937 r. nabył pszczoły rasy środkowoeuropejskiej z pasieki kierownika szkoły w Dobrej koło Strykowa, pow. Brzeziny w woj. łódzkim oraz rozpoczął namnażanie materiału i pracę selekcyjną. Początkowo prowadził wychów matek na własne potrzeby profesjonalnie dobierając do rozrodu materiał hodowlany, z czasem matki pochodzące z jego hodowli zaczęli kupować pszczelarze z różnych regionów kraju. W 1946 roku z inicjatywy hodowcy powstało trutowisko w Borkach, które wykorzystywane było przez 36 lat, a następnie powstało trutowisko w Lubieniu wykorzystywane do 1996 roku. Na trutowiskach pnie ojcowskie stanowiła linia Asta, matki tej linii wymieniane były w pasie izolacyjnym o promieniu 7 km. Aleksander Stasiński od 1960 r. współpracował z Instytutem Sadownictwa i Kwiaciarstwa Oddziałem Pszczelnictwa w Puławach w zakresie oceny wartości użytkowej i morfologicznej pszczół.

Właścicielem opisanego materiału hodowlanego od 1976 r. jest Pasieka Zarodowa w Kocierzowach należąca obecnie do Mazowieckiego Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o. w Łowiczu Zakładu w Kruszowie.

Od 1994 roku stado zachowawcze linii M Asta prowadzone było według programu opracowanego przez prof. Michała Gromisza z Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa Oddziału Pszczelnictwa w Puławach z modyfikacjami wprowadzanymi przez Pasiekę Zarodową w Kocierzowach, od 2000 roku objęte jest programem hodowlanym ochrony zasobów genetycznych pszczół rasy środkowoeuropejskiej.

2. Uzasadnienie konieczności ochrony linii Asta

Z uwagi na masowe sprowadzanie do Polski od początku lat 60. ubiegłego wieku pszczół innych ras następuje wypieranie pszczół rasy środkowoeuropejskiej, dlatego też ochrona populacji linii M Asta jest podyktowane koniecznością przeciwdziałania temu zjawisku.

Od 2000 roku liczebność populacji objętej kontrolą sukcesywnie wzrasta, zgodnie z założeniami programu ochrony zasobów genetycznych tej linii, natomiast wyniki sondaży przeprowadzonych wśród pszczelarzy w rejonach występowania naturalnej populacji linii M Asta tj. w powiatach: piotrkowskim, częstochowskim, wieluńskim wskazują na stały spadek jej liczebności.

Linię M Asta charakteryzuje wiele cennych cech, takich jak: wczesny rozwój, niska rojliwość, odporność na choroby, długowieczność, dobra floromigracja, wzmożona obronność gniazda, cicha wymiana matek (naturalna cecha zachowania gatunku), gromadzenie dużej ilości pyłku, wysoka produkcja wosku (związana z szybką odbudową gniazda), wykorzystywanie wszystkich pożytków zwłaszcza wczesnych i letnich.

Wymienione powyżej cechy mogą wpływać na poprawę zimotrwałości, długowieczności, wydajności pyłkowej i dynamiki rozwoju oraz wzrost odporności na choroby mieszańców z krzyżowania międzyrasowego, w którym stroną ojcowską jest M Asta. Na zdolność krzyżowniczą linii M Asta wskazują wyniki oceny terenowej prowadzonej w różnych regionach kraju oraz opinia odbiorców indywidualnych.

Pszczoły spełniają ważną rolę w tworzeniu i odnowie środowiska naturalnego, szczególnie pszczoły środkowoeuropejskie linii M Asta, gdyż dzięki wspomnianym wyżej cechom już od wczesnej wiosny zapylają rośliny. Z uwagi na zanieczyszczenie środowiska naturalnego jest coraz mniej dzikich zapylaczy, w związku z czym pszczoły są niezastąpionymi zapylaczami w całym ekosystemie, leśnictwie, rolnictwie, ogrodnictwie. W regionie występowania linii M Asta oprócz naturalnej roślinności, upraw oraz kompleksów leśnych występują bełchatowskie zwałowiska i hałdy powstałe na skutek odkrywek podczas wydobywania węgla brunatnego, przy ich rekultywacji i zagospodarowaniu, zwłaszcza w okresie wczesnowiosennym, są niezbędne zapylacze przystosowane do bytowania w trudniejszych warunkach środowiskowych, takie jak pszczoły miejscowe linii M Asta.



3. Cele programu

  1. Zachowanie populacji linii M Asta i zwiększanie jej liczebności docelowo do minimum 200 rodzin pszczelich utrzymywanych w systemie stad zachowawczych.

  2. Zachowanie cech fenotypowych tej populacji

  3. Zachowanie wartościowych cech linii takich jak wczesny rozwój, niska rojliwość, odporność na choroby, długowieczność, dobra floromigracja, cicha wymiana matek, dobre zimowanie, zdolność gromadzenia dużej ilości pyłku, wzmożona obronność gniazda, wysoka produkcja wosku, wykorzystywanie pożytków wczesnych i letnich.

















4. Wzorzec – standard hodowlany dla matek pszczelich wpisywanych do części wstępnej księgi dla linii hodowlanej pszczół


Rasa: Środkowoeuropejska (M) Linia: Asta

L.p

Cechy wzorcowe

Wzorzec-standard hodowlany

I. Przynależność rasowa

1.

Na podstawie cech:

- długość języczka

- indeks kubitalny

Zakres wartości cech z pomiarów mieści się w ramach

modelu dla rasy środkowoeuropejskiej w zakresie +/- 3Z (Z= wskaźnik podobieństwa wg Gromisz M. Pszczelnicze Zeszyty Naukowe, PWRiL 1981 r.,s.51)

lub

Zakres wartości cech mieści się w ramach modelu dla populacji ekotypowej, określonego przez ISK OP w Puławach

lub

2.

Na podstawie użyłkowania prawego skrzydła

Wskaźnik podobieństwa do populacji wzorcowej dla badanej próbki pszczół nie powinien być większy od 3 (WP≤3).

II. Cechy fenotypowe

1.

Ubarwienie osobników

Ubarwienie powłok chitynowych u pszczół i matek od barwy szaro-ziemistej do ciemno-brązowej, sporadycznie u matek czerwiących występuje rozjaśnienie tergitów. Trutnie są ciemnobrązowe z jaśniejszymi włoskami na stronie grzbietowej

III. Cechy biologiczne

1.

Rozwój

Linia odznacza się dynamicznym rozwojem wiosennym po ustabilizowaniu się pogody.

2.

Dostosowanie do pożytków


Linia jest dostosowana głównie do pożytków wczesnych i letnich, w tym obfitych, takich jak rzepak, akacja, gryka.

3.

Skłonność do rójki

Rzadko wchodzi w nastrój rojowy.

4.

Sposób zachowania wskazujący na ich łagodność albo złośliwość

Podczas przeglądów pszczoły wymagają obsługi z dymem, zwłaszcza przy niesprzyjającej pogodzie.

5.

Zimotrwałość

Zimuje bardzo dobrze.

IV. Cechy zachowania

1.

Zachowanie pszczół na plastrze


Pszczoły i matki rozbiegane.

Podczas przeglądu gniazd reagują na światło i schodzą z ramek na dennice. Pszczoły z uniesionego plastra przemieszczają się pod dolną beleczkę ramki tworząc grona, część pszczół z plastrów zrywa się do lotu.

2.

Budowa plastrów

Szybko odbudowuje węzę oraz dobrze zabudowuje wolne przestrzenie.

3.

Miejsce gromadzenia zapasów

Wykazuje cechę dobrego zagospodarowywania następnych korpusów i nadstawek.

4.

Ograniczanie czerwienia matek

Pszczoły nie ograniczają matki w czerwieniu.

5.

Sposób zasklepiania zapasów


Zasklep na świeżo poszytych plastrach na sucho lub półmokro.

V. Cechy produkcyjne

1.

Miodność


Pszczoły tej linii są pracowite, rekordowe zbiory osiągają z pożytków obfitych.

2.

Produkcja pyłku

Gromadzą duże ilości pyłku.










Minimalne wymagania dla matek pszczelich wpisywanych do części wstępnej księgi dla linii hodowlanej pszczół


Rasa: Środkowoeuropejska Linia: Asta

L.p.

Cechy wzorcowe

Minimalne wymagania wpisu do księgi

I. Przynależność rasowa

1.

Wartości z pomiarów cech:

-długość języczka

-indeks kubitalny

Zgodnie ze wzorcem -standardem hodowlanym



lub

2.

Wartości z pomiarów użyłkowania prawego skrzydła

Zgodnie ze wzorcem -standardem hodowlanym

II. Cechy fenotypowe

1.

Ubarwienie osobników

Zgodne ze wzorcem-standardem hodowlanym

III. Cechy biologiczne

1.

Rozwój

10 pkt. Zgodnie ze wzorem Pcze=R/8

2.

Dostosowanie do pożytków


Ocena (+)

3.

Skłonność do rójki

2 pkt- pszczoły zakładają mateczniki, może powtarzać się nastrój rojowy łatwy do likwidacji

4.

Sposób zachowania wskazujący na ich łagodność albo złośliwość

2 pkt. – praca z dymem, atakują nieliczne pszczoły niezależnie od warunków pogody.

5.

Zimotrwałość

2 pkt. -Rodzina przezimowała średnio, średni osyp nie usunięty przez pszczoły, wymaga zmniejszenia pojemności gniazda o więcej niż 2 plastry, ale mniej niż 50% pojemności gniazda zimującego.

IV. Cechy zachowania

1.

Zachowanie pszczół na plastrze


Ocena (+)

2.

Budowa plastrów

Nie określa się

3.

Miejsce gromadzenia zapasów

Nie określa się

4.

Ograniczanie czerwienia matek

Nie określa się

5.

Sposób zasklepiania zapasów


Ocena (+)

V. Cechy produkcyjne

1.

Miodność


40 pkt. Zgodne ze wzorem

Pm = M/2

2.

Produkcja pyłku

Ocena (+)




5. Zakres prowadzenia oceny wartości użytkowej pszczół niezbędny do realizacji programu

Dla pszczół linii hodowlanej M Asta prowadzi się ocenę wartości użytkowej łącznie z oceną wartości hodowlanej. Ocena prowadzona jest metodą stacjonarną lub terenową zgodnie z obowiązującymi przepisami.

A. Ocena stacjonarna obejmująca ocenę fenotypu, cech biologicznych, zachowania oraz cech produkcyjnych prowadzona jest w pasiekach stad zachowawczych: wiodącym lub współpracujących, w zależności od potrzeb wynikających z realizacji zadań programowych.

Ocena fenotypu może być przeprowadzona w pasiekach utrzymujących pszczoły linii M Asta o nie udokumentowanym pochodzeniu w celu wyboru matek pszczelich odpowiadających wzorcowi – standardowi hodowlanemu linii, od których zostaną odchowane córki które po przeprowadzeniu oceny stacjonarnej mogą zostać włączone do stada zachowawczego.

Okres oceny stacjonarnej obejmuje 1 rok - od jesieni w roku założenia grupy selekcyjnej do jesieni przyszłego roku.

Lokata matki po ocenie zależy od liczby uzyskanych punktów oraz ocen plusowych.

Szczegółowy sposób prowadzenia oceny stacjonarnej
dla linii hodowlanej pszczół M Asta wg Stacjonarnej metodyki oceny pszczół.


W ocenie stacjonarnej prowadzona jest ocena fenotypu oraz ocena cech użytkowych. Ocena fenotypu prowadzona jest w stadach zachowawczych oraz w rodzinach pszczelich w populacji naturalnej.


Cechy podlegające ocenie oraz zasady jej prowadzenia:

I. Cechy fenotypowe:

  1. ubarwienie osobników

Cechy pożądane: ubarwienie matek i robotnic – jednolite szaro-ziemiste lub szarobrązowe, trutnie ciemnobrązowe z dużą ilością jaśniejszych włosków (++).

rozjaśnienia tergitu u matek czerwiących (+).

Cechy dyskwalifikujące: osobniki zażółcone ( -)

Termin obserwacji: podczas przeglądu rodzin.

II. Cechy biologiczne

1. Rozwój - oceniany na podstawie liczebności plastrów z czerwiem w różnym wieku w rodzinie pszczelej, z dwóch pomiarów dokonanych w terminach:


Obliczenia :

a) liczebność plastrów z czerwiem

liczba rodzin w ocenianej grupie

b) wskaźnik % dla każdej rodziny w odniesieniu do średniej ocenianej grupy:

R % = 100% x średnia ilość plastrów czerwiu z ocenianej rodziny

średnia ilość plastrów czerwiu z ocenianej grupy

c) liczba punktów za rozwój


Pcze

=

R%

x

1

8


Kryterium dodatkowe – ocena wg skali (-), (+) , (++)

Dostosowanie do pożytków - ocenia się na podstawie miodu zgromadzonego w gnieździe i uzyskanego z miodobrań w terminach:

  1. po wystąpieniu pożytków wczesnych sady: mniszek, rzepak, malina

  2. po wystąpieniu pożytków letnich: akacja, lipa, gryka

Cechy pożądane: zgromadzenie przez rodzinę miodu z pożytków wczesnych i letnich (++)

zgromadzenie przez rodzinę miodu tylko z pożytków letnich (+)

Cechy dyskwalifikujące: mimo pozytywnych warunków pożytkowych i klimatycznych rodzina nie wykorzystała pożytków, zaistniała konieczność dokarmiania (-)

2. Skłonność do rójki - oceniana podczas rutynowych przeglądów w okresie sezonu pszczelarskiego, zwłaszcza w czerwcu i lipcu.

Skala oceny:

6 pkt – pszczoły nie zakładają mateczników rojowych;

4 pkt – pszczoły zakładają mateczniki, ale po usunięciu przyczyn nastrój rojowy nie powtarza się;

2 pkt – pszczoły zakładają mateczniki, może powtarzać się nastrój rojowy łatwy do likwidacji;

0 pkt – wyszedł rój mimo stosowania prawidłowej gospodarki pasiecznej.


3. Sposób zachowania pszczół wskazujący na ich łagodność lub złośliwość - oceniany w okresie od pierwszego przeglądu do zazimowania rodziny (należy unikać oceny w dni pochmurne czy wietrzne, itp.)

Skala oceny:

6 pkt – można pracować bez dymu;

4 pkt – praca z dymem, pszczoły atakują podczas niesprzyjającej pogody

2 pkt – praca z dymem, atakują nieliczne pszczoły niezależnie od warunków pogody,

0 pkt – praca z dymem, ilość atakujących pszczół wzrasta lub atakują masowo.


Wynikiem końcowym w ocenie tej cechy jest średni wynik z całego okresu obserwacji.

(podaje się po zaokrągleniu, w taki sposób, że końcówki mniej niż 0,5 pomija się, a końcówki wynoszące 0,5 i więcej podwyższa się do jednego punktu).


4. Zimotrwałość - oceniana podczas pierwszego przeglądu wiosennego.

Skala oceny:

6 pkt – rodzina bardzo dobrze przezimowała: brak osypu, nie wymaga zmniejszenia

pojemności gniazda,

4 pkt – rodzina bardzo dobrze przezimowała: bardzo mało osypu, wymaga zmniejszenia

gniazda o jeden plaster,

2 pkt – rodzina przezimowała średnio: średni osyp nie usunięty przez pszczoły, wymaga

zmniejszenia pojemności gniazda o więcej niż dwa plastry, ale mniej niż 50%

pojemności gniazda zimującego,

0 pkt – rodzina przezimowała źle: wystąpiła biegunka, duży osyp, wymaga zmniejszenia

pojemności gniazda o więcej niż 50% pojemności gniazda zimującego.


III. Cechy zachowania- ocena prowadzona jest w ciągu całego sezonu, podczas przeglądów rodzin pszczelich, wg. skali (-) (+)(++)

  1. Zachowanie pszczół na plastrze

Cechy pożądane: duża ruchliwość pszczół, schodzenie w dół na dennice i pod dolną beleczkę tworzenie „grona” i zrywanie się pszczół do lotu (++)

słabsza ruchliwość, wolniejsze przemieszczanie się pszczół z plastra (+)

Cechy dyskwalifikujące: uporczywe trzymanie się plastra (-)


2. Budowa plastrów

Cechy pożądane: szybka odbudowa węzy, zabudowa wolnych przestrzeni (++)

Cechy niepożądane: słaba tendencja do odbudowy węzy i zabudowy wolnych przestrzeni (-)


3. Miejsce gromadzenia zapasów:

Cechy pożądane: przechodzenie pszczół do kolejnych korpusów i nadstawek oraz gromadzenie w nich zapasów (w zależności od typu ula w których utrzymywane są oceniane rodziny) (++)

Cechy niepożądane: słaba tendencja do przechodzenia pszczół do korpusów i nadstawek; nie gromadzenie w nich zapasów (-)


4.Ograniczenie czerwienia matek

Cechy pożądane: nie ograniczenie czerwienia matek mimo obfitych pożytków (++)

Cecha niepożądana: tendencja do ograniczenia czerwienia ( -)


5. Sposób zasklepiania plastrów:

Obserwacja zasklepionych plastrów dokonywana jest w sezonie w czasie rutynowych przeglądów, głównie w czasie miodobrań.

Cechy pożądane: suchy, biały (++)

półmokry (+)

Cechy dyskwalifikujące: ciemny, typowo mokry (-)


IV. Cechy produkcyjne

1. Miodność oceniania na podstawie :

  1. ilości kg miodu odwirowanego lub kg miodu pozostającego w ulu wycenionego szacunkowo na podstawie stopnia wypełnienia plastrów (ilość oszacowanego miodu na plastrach dokonana w oparciu o średni wynik uzyskany z kontrolnego ważenia losowo wybranych 2-3 plastrów wypełnionych miodem w danym sezonie).

Obliczenia (dla każdej ocenianej rodziny):

M % = 100% x łączna ilość kg miodu uzyskanego od rodziny ( produkcja danego roku)

Średnia produkcja miodu w kg w ocenianej grupie

mor – łączna ilość kg miodu uzyskanego od ocenianej rodziny ( produkcja z danego roku )

mgs - średnia produkcja miodu w kg w ocenianej grupie.


Punktacja:

Pm

=

M

2


Pm- liczba punktów za produkcję miodu


2.Gromadzenie pyłku

Obserwacje prowadzone podczas przeglądania rodzin w okresie sezonu

Cechy pożądane: gromadzenie dużych ilości pyłku w plastrach i tworzenie zapasów (++)

gromadzenie przeciętnych ilości pyłku (+)

Cechy dyskwalifikujące: słaba zdolność do gromadzenia pyłku i częste występowanie głodu pyłkowego (- )

B. Ocena terenowa

Do oceny terenowej prowadzonej zgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być tworzone

grupy w czystości linii, mające na celu sprawdzenie poziomu wartości użytkowej głównie na

obszarze jej naturalnego występowania: województwo łódzkie - rejon piotrkowski, sieradzki,

województwo śląskie - rejon częstochowski. Natomiast grupy w kojarzeniu międzyrasowym mogą być tworzone w celu potwierdzenia zdolności krzyżowniczej i objęte oceną terenową prowadzoną na terenie całego kraju.


6. Określenie wielkości populacji biorącej udział w programie

przedstawiono w tabeli 1. Liczebność populacji linii M Asta

Tabela 1. Liczebność populacji M Asta.

Lp.

Stada zachowawcze

2007 r.

2008 r.

2009 r.

1.

Stado wiodące w Kocierzowach gm. Gomunice

50

50

50

2.

Stado współpracujące Bilska Wola gm. Sulejów

70

70

75

3.

Stado współpracujące Wójcik, Zalejski Młyn gm. Gomunice

30

30

20

4.

Stado współpracujące Antopol gm. Kodrąb

20

20

20

5.

Stado współpracujące Borowa gm. Dobryszyce

20

20

25


RAZEM

190

190

190

Szacunkowa wielkość populacji naturalnej nie ewidencjonowanej, utrzymywanej poza stadami zachowawczymi wynosi około 300 rodzin, w tym:

  1. w rejonie byłego trutowiska w Lubieniu – 140 rodzin (do 1994 roku prowadzona była w tym rejonie wymiana na matki linii M Asta):

  2. na terenie powiatu radomszczańskiego głównie u pszczelarzy, którzy od lat 70. ubiegłego wieku nie wprowadzali innego materiału hodowlanego - około 40 rodzin;

  3. w rejonie byłego trutowiska w Borkach nad Wartą pow. częstochowski – około 80

d) w rejonie byłego trutowiska w Ogroblach nad Wartą, pow. wieluński – około 40 rodzin.

Zwiększanie liczebności populacji chronionej linii M Asta realizowane będzie poprzez zwiększenie liczby matek w istniejących stadach zachowawczych oraz włączanie do programu nowych stad współpracujących.



7. Metody hodowlane

a) Prace hodowlane prowadzone będą w kierunku zachowania cech charakterystycznych dla linii na poziomie odpowiadającym wzorcowi hodowlanemu dla linii hodowlanej M Asta.

Dyskwalifikacji podlegają matki nie spełniające kryteriów wzorca - standardu hodowlanego i

minimalnych wymagań dla matek pszczelich wpisywanych do części wstępnej księgi dla linii hodowlanej pszczół.

Pozostałe matki będą typowane do wpisu do księgi oraz wykorzystywane do reprodukcji w stadach zachowawczych, do oceny terenowej oraz dla odbiorców nie uczestniczących w programie.

b) Sposób doboru par rodzicielskich do kojarzeń

Podstawowym celem doboru do kojarzeń jest zapewnienie jak największej zmienności genetycznej oraz zapobieganie inbredowi. Rozród prowadzony będzie przy zastosowaniu sztucznego unasieniania.

Populacja utrzymywana w stadach zachowawczych będzie podzielona na grupy genetyczne, które wykorzystane będą do rozrodu w systemie doboru rotacyjnego. Spokrewnienie między grupami będzie stosunkowo niewielkie. Numeracja grup według kolejnych numerów nie ulega zmianie z pokolenia na pokolenie.

W kojarzeniach kolejnych pokoleń matek z poszczególnych grup, po stronie ojcowskiej wykorzystywane są trutnie z grupy lub grup wybranych według zasady, że powtórzenie tej samej grupy po stronie ojcowskiej powinno odbywać się w przybliżeniu co tyle lat, ile jest grup.

Indywidualny dobór par rodzicielskich może być stosowany w celu utrwalenia pożądanych cech w populacji chronionej, a także w celu produkcji matek do oceny terenowej oraz dla odbiorców nie uczestniczących w programie ochrony.

W doborze par rodzicielskich dla matek przeznaczonych do stada zachowawczego będą brane pod uwagę wszystkie matki, które po ocenie stacjonarnej spełniły minimalne warunki wpisu do księgi.

Matki, które uzyskały za rozwój 12,5 pkt i powyżej oraz za miodność 50 pkt. i powyżej będą przede wszystkim wykorzystywane w doborze par rodzicielskich do produkcji matek przeznaczonych do oceny terenowej oraz dla odbiorców nie objętych programem ochrony.

Przy wyborze matek do kojarzeń międzyrasowych po stronie ojcowskiej uwzględniane będą wyniki oceny stacjonarnej matek dla matek ojcowskich M Asta oraz wyniki uzyskane w ocenie terenowej mieszańców pochodzących z takich kojarzeń.

c) Sposób wykorzystania oraz zakres kriokonserwacji materiału biologicznego

W przypadku hodowli pszczół nasienie trutni wykorzystywane jest bezpośrednio po pobraniu w czasie unasieniania matek pszczelich. Materiał biologiczny nie podlega przechowywaniu.



8. Podstawy organizacyjne realizacji programu

8.1 Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół linii M Asta będą mogły być objęte rodziny pszczele z matkami:

1/ wyprodukowanymi w pasiece stada wiodącego jako córki matek wpisanych do księgi dla linii hodowlanej M Asta lub zakwalifikowanych do wpisu które:

  1. zostały poddane do rodzin pszczelich w celu oceny wartości użytkowej i hodowlanej pszczół zgodnie z obowiązującymi przepisami, lub

  2. zostały unasienione i poddane do rodzin pszczelich jako matki ojcowskie lub

  3. zostały zakwalifikowane do wpisu do księgi lub

  4. zostały wpisane do księgi dla linii hodowlanej pszczół M Asta;

2/ odchowanymi przez pszczoły w stadach zachowawczych od matek pochodzących z linii M Asta unasienionymi naturalnie, w tym pochodzącymi z cichej wymiany po matce z linii M Asta wpisanej od księgi lub zakwalifikowanej do wpisu;

3/ pochodzącymi z populacji naturalnej wybranymi na podstawie oceny fenotypowej lub ich córkami, poddanymi ocenie stacjonarnej.

Programem ochrony zasobów genetycznych pszczół środkowoeuropejskich linii Asta mogą być objęte pasieki utrzymujące minimum 10 matek tej linii spełniających warunki uczestnictwa w programie.

Kwalifikacja rodzin pszczelich i stad zachowawczych do udziału w programie ochrony będzie dokonywana przez Instytut Zootechniki- PIB na podstawie wniosku właściciela pasieki, do którego załączony będzie wykaz matek zgłaszanych do uczestnictwa w programie poświadczony przez podmiot prowadzący ocenę wartości użytkowej i hodowlanej oraz księgi dla linii hodowlanych pszczół.

Program realizowany jest wspólnie przez:

  1. właścicieli pasiek utrzymujących stada zachowawcze linii M Asta,

  2. Instytut Zootechniki - PIB,

  3. podmiot prowadzący ocenę pszczół oraz księgi dla linii hodowlanych pszczół.

Zasady uczestnictwa hodowców w programie ochrony będzie określać umowa zawarta pomiędzy właścicielem pasieki, a podmiotem odpowiedzialnym za realizację programu.

8.2 Stada zachowawcze

Populacja objęta programem utrzymywana będzie w systemie stad zachowawczych, w skład których wchodzi:

  1. materiał mateczny, czyli matki wpisane do księgi dla linii hodowlanej M Asta oraz ich córki spełniające minimalne wymagania do wpisu do księgi, a także matki pochodzące od rodzin pszczelich wybranych w populacji naturalnej spełniające wymagania wzorca pod względem cech fenotypowych i zachowania,

  2. materiał ojcowski, czyli matki wpisane do księgi dla linii M Asta jak również ich unasienione córki.

Materiał mateczny może być wykorzystywany do odchowu matek i trutni, ojcowski tylko do odchowu trutni.

Realizacja programu będzie oparta na współpracy pomiędzy podmiotem utrzymującym stado zachowawcze wiodące i podmiotami utrzymującymi stada zachowawcze współpracujące. Zasady tej współpracy będą określone w umowie zawartej pomiędzy ww. podmiotami.

8.2.1 Stado zachowawcze wiodące

Całością prac hodowlanych będzie kierować podmiot utrzymujący stado zachowawcze wiodące realizujący następujące zadania:

1/ utrzymanie populacji chronionej w stadzie zachowawczym,

2/ wychów i unasienianie matek pszczelich przeznaczonych na remont i zwiększanie liczebności stad zachowawczych, do oceny terenowej oraz dla indywidualnych odbiorców nie uczestniczących w programie,

3/ poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,

4/ zgłaszanie matek pszczelich ze wszystkich stad zachowawczych do wpisu do księgi dla linii hodowlanej pszczół

5/ dokonywanie obserwacji w ocenie stacjonarnej w stadzie wiodącym lub w stadach współpracujących linii M Asta, zgodnie z obowiązująca metodyką oceny,

6/ dokonywanie obserwacji w ocenie fenotypowej, w tym pobieranie prób do badań morfologicznych pszczół w stadzie wiodącym, w stadach współpracujących oraz w razie potrzeby w populacji naturalnej,

7/ prowadzenie selekcji i typowanie matek pszczelich do wpisu do ksiąg we wszystkich stadach zachowawczych linii M Asta,

8/ ewidencja matek pszczelich we wszystkich stadach zachowawczych linii M Asta, w tym typowanie materiału jako mateczny i ojcowski,

9/ współpraca z pszczelarzami na terenach występowania naturalnej populacji pszczół linii M Asta poprzez działania takie jak:

10/ szkolenie i udzielanie instruktażu właścicielom stad współpracujących kandydujących w zakresie poddawania matek, metod oceny oraz prowadzenia gospodarki pasiecznej, profilaktyki i higieny.



8.2.2. Stada zachowawcze współpracujące

Zadania stad zachowawczych współpracujących:

  1. utrzymanie populacji w wymaganym stanie ilościowym,

  2. poddawanie pszczół ocenie wartości użytkowej i hodowlanej prowadzonej przez upoważniony podmiot,

  3. dokonywanie obserwacji do oceny stacjonarnej zgodnie z obowiązującą metodyką oceny oraz pobieranie prób pszczół do oceny morfologicznej,

  4. udostępnianie pasieki do prowadzenia oceny fenotypowej i pobierania materiału (larw i trutni) przez stado wiodące,

  5. przekazywanie lub stawianie do dyspozycji stada wiodącego matek pszczelich, które po ocenie stacjonarnej zostały zakwalifikowane do wpisu lub zostały wpisane do księgi lub będą zgłoszone do wpisu przez stado wiodące lub nie zostały wpisane, a są wykorzystywane do rozrodu na podstawie pozytywnych wyników oceny i analizy rodowodowej, według potrzeb zgłoszonych przez stado wiodące,

  6. wykonywanie zaleceń selekcyjnych otrzymanych ze stada wiodącego.

Taki sposób postępowania uzasadniony jest zabezpieczeniem przed wypadkami losowymi mogącymi spowodować utratę części lub całości zasobu genów chronionej populacji w przypadku utrzymywania jej w jednej pasiece.



9. Koszty wdrażania i realizacji programu

Realizacja programu zgodnie z założeniami uwarunkowana będzie możliwościami zapewnienie środków finansowych na:

  1. częściowe pokrycie kosztów utrzymania rodzin pszczelich w pasiekach uczestniczących w programie;

  2. pokrycie kosztów realizacji zadań przez pasieki utrzymujące stada zachowawcze wiodące;

  3. pokrycie kosztów wykupu materiału hodowlanego zagrożonego likwidacją, w przypadku wystąpienia takiej konieczności;

  4. prowadzenie badań naukowych dotyczących charakterystyki populacji, itp.;

  5. pokrycie kosztów prowadzenia promocji rasy, wytworzenia ekologicznych produktów pszczelarskich, rozbudowy zaplecza technicznego pasiek,

  6. utrzymania na właściwym poziomie zdrowotności pasiek.

Podmioty zaangażowane w realizację programu będą zabiegały o uzyskanie środków finansowych na jego realizację ze środków budżetowych przeznaczonych na dotacje przedmiotowe dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa, programów rolno-środowiskowych, funduszy związanych z ochroną środowiska, projektów badawczych placówek naukowych oraz ze źródeł pozarządowych.

Dla zapewnienia właściwego funkcjonowania programu ochrony populacji pszczół rasy środkowoeuropejskiej linii M Asta realizatorzy programu prowadzić będą działania w kierunku popularyzacji wykorzystania tej linii na terenie całego kraju.



10. Nadzór nad realizacją oraz ocena efektywności działania programu

Nadzór nad realizacją programu hodowlanego ochrony będzie sprawować Grupa Robocza ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół działająca przy Instytucie Zootechniki.

Grupa Robocza będzie, na podstawie sprawozdania z realizacji programu sporządzonego przez stado wiodące, dokonywać oceny efektywności działania programu poprzez analizę przebiegu realizacji celów, w szczególności w odniesieniu do:







Zmieniony program został pozytywnie zaopiniowany przez działającą przy Instytucie Zootechniki – Państwowym Instytucie Badawczym Grupę Roboczą ds. ochrony zasobów genetycznych pszczół dnia 1 kwietnia 2009 r. oraz przyjęty przez Radę Naukową Instytutu Zootechniki – Państwowego Instytutu Badawczego na posiedzeniu w dniu 22 października 2009 r.



Akceptuję




prof. dr hab. Jędrzej Krupiński

Dyrektor Instytutu Zootechniki –

Państwowego Instytutu Badawczego




Wprowadzono Zarządzeniem

Dyrektora Instytutu Zootechniki -

Państwowego Instytutu Badawczego

Nr z dnia 2009r.



13



KRAJOWY KONKURS NASZE KULINARNE DZIEDZICTWO SMAKI REGIONÓW XX EDYCJA
KRAJOWY KONSULTANT W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO OLSZTYN UL ŻOŁNIERSKA
KRAJOWY PROGRAM GOSPODAROWANIA WYPALONYM PALIWEM JĄDROWYM I ODPADAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI


Tags: genetycznych rasy, zasobów genetycznych, genetycznych, program, ochrony, zasobów, krajowy, srodkowoeuropejskiej, linii