8 STEFAN OLBERT MATERIAŁ DLA KLASY V PSM II

0 UNIVPROF DR JUR STEFAN KOOS PROFESSUR
(TEKST JEDNOLITY) ZARZĄDZENIE NR 362016 REKTORA UNIWERSYTETU KARDYNAŁA STEFANA
1 DR D C STEFAN DEPARTMENT PEDIATRICS AND CHILD

10 KRONIKA MODELARNI SZKOLNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM KARDYNAŁA STEFANA
11MOD PROFILEN STEFAN WINBERG NAVN STEFAN WINBERG YRKE
21 EINLEITUNG NT THEOLOGIEGESCHICHTE STEFAN SCHREIBER FORMELN KURZE

Forma repryzowa ABA

8



Stefan Olbert.



Materiał dla klasy V PSM II st.

Polskie tańce narodowe: mazur, kujawiak, oberek i ich stylizacje w mazurkach F Chopina.

A. Polskie tańce narodowe w metrum trójmiarowym.

Mazur polski trójmiarowy taniec ludowy z regionu Mazowsza. około 1600 r. przechodzi, jako taniec do warstw szlacheckich dworskich, rozpowszechniony staje się tańcem narodowym Jak pisze Marian Sobieski, otrzymał poza polską nazwę. Jest jednym z tańców trójmiarowych, w którym przeważa poza elementem kroczenia, element obracania: np. obracany, owijak, obyrtany, drygant, obertas, kryje się często mazur. Kierunki obrotów w tańcu odsika - - odsiewie obrót w prawo, i ksebka o obrót ku sercu w lewo. Różnorodny temperament regionów wpływa na rytmikę i tempo. Z tym tłumaczą się różne nazwy np. wolny w obrotach taniec na Mazowszu mówi się kujawiak, na szybszy w obrotach mówią obertas lub mazur. Obecnie, gdy mówi się mazur jest on nazwą wtórną zapożyczoną z warstw poza chłopskich. W latach 1905 – 1915 tańce trójmiarowe tworzyły cykl: taniec powolny chodzony, łażony, po nim następował taniec żywszy, ale w tempie wolnym obracany (powolne obroty na kseb) przechodząc w taniec szybki (bardziej żywszy) z obrotami na odsib. Zmiany nakazywał wodzirej. Taki cykl zachował się najdłużej na Kujawach i miał nazwę okrągły. Budowa: chodzony ¾ 100 – 120 MM, kujawiak wolny 120 – 140 MM, kujawiak właściwy 132 – 160 MM mazur lub 3/8 160 – 184MM lub oberek 3/8 od 160 – 184 MM. Do utworzenia cyku służyła jedna melodia grana coraz prędzej, ze zmienną akcentuacją rytmiczną – chodzi o akcenty choreotechniczne związane z krokiem tanecznym. Mazura, oberka czy kujawiaka oraz ich odmian (wariantów).

- Mazur ma rytmikę urozmaicona rytm punktowane, skoki melodyczne często nie regularne akcentowanie głównie na słabych częściach taktu akcentowanie w zakończeniu zdań na dwa z przeniesienie ostatniej ósemki o oktawę. Mazur składa się z biegu par i z obrotów, podskoków, przyklęków przytupów, wirowania. W II połowie XVIII wieku taniec staje się tańcem towarzyskim.

- Kujawiak obecnie jest syntezą obu kujawiaków ksebki i dsibki z cyklu okrągły jest tańczony gładko, płynnie z akcentem, przytupem przy zmianie obrotów. Modalizmy w melodii modus la, re, oraz chromatyczne zmiany na IV i VII stopniu, melodia kończy się na różnych stopniach w zakończeniu przeważa D. Występuje, jako pieśń lub w formie instrumentalnej z przyśpiewkami, przeważają okresy złożone z dwóch zdań 4 taktowych i mają jednakowe rysunki rytmiczne. Akcenty rozłożone są na różne części taktów, przy końcu zdania wypada na dwa. Symetria rysunku rytmicznego i rozłożenie akcentów ułatwia równomierność krążenia par i spokojny przebieg tańca. Przyozdabiana melodia nutami obiegającymi, czy wypełniającymi interwał nabiera potoczystości i integralność wypełnień interwałowych. Na pierwszy plan wysuwa się triola a powtarzane są tryle lub przednutki (aciaccatura). Tempo rubato polega na przesuwaniu drobnych nut w głąb taktu. W XIX w. taniec jest w metrum ¾ , tempo wolne, tonacja mollowa, melodia liryczna, tęskna z charakterystyczną frygizacją (obniżenie stopnia drugiego - sekunda mała), i lidyzacja tj. podwyższeniem stopnia 4 (kw. zw.) W obrębie tetrachordu zwiększonego powstaje następujący porządek: c – des – e – fis

- Oberek: (obertany, na okrętkę, zwyrtany, wiatrak. Różnica pomiędzy

oberkiem i obertasem (Oskar Kolberg) dotyczy strony choreotechnicznej, muzycznej, oznacz taniec najszybszy prosty i nieco rubaszny. Na Kujawach obertas był szybkim kujawiakiem (około 180 MM), często o tej samej melodii, co poprzedzający go w cyklu kujawiak, o tych samych cechach modalnych z zastosowaniem triol, i podwyższonym IV stopniem. Rytmy punktowane, melodia rozpoczyna się od dowolnego stopnia skali, swobodne akcenty głównie na słabej części taktu, często śpiewane.

Oberek, przyspieszając swoje tempo jest tańcem wirowym ósemka 180 – 240 MM, figuracja rytmiczna i melodyczna, zanika rytm punktowany, tonacja durowa, akcenty w tempie szybkim redukują się i przypadają zwykle na druga część ósmego taktu.

Oberek jest formą czysto taneczną wyrywane okrzyki pochodzą od taneczników: hop, dana, hej, ha. Kapela łączy po kilka oberków w jedna całość, każdy z nich jest w innej tonacji często bez łączników, lub z łącznikiem czterotaktowym na D. Obrót wirowy ma kierunek na kseb (do serca)

B. Mazurki F. Chopina (1810 – 1849) są w głównej mierze formą trzyczęściową, repryzową typu ABA1:

Mazurek jest formą stylizowaną. Za podstawę stylizacji służyły F. Chopinowi tańce ludowe typu mazurowego:

a. mazur

b. kujawiak

c. oberek

W/w tańce są podstawą stylizacji, mazur o szybkim tempie i mocnych akcentach na drugiej części taktu, kujawiak bardziej posuwisty majestatyczny oberek odznacza się bardzo szybkim tempem, lekkością i zwiewnością. Prawdziwy mazur reprezentują: Mazurek C – dur op. 56; Mazurek G – dur op. 67; Mazurek C – dur op. 68. Mazurki o typie kujawiaka to F – dur op. 68 (obertas); Mazurek g –moll op.24. Oberek reprezentuje Mazurek D – dur nr op. 33. Fryderyka Chopina

Przenikanie się elementów w/w tańców powoduje duże zróżnicowanie agogiczne i rytmiczne od tempa lento do presto, najczęściej powtarzany schemat rytmiczny w toku melodycznym (cheiromelodyka – naśladuje gesty taneczne) to: dwie ósemki – ćwierćnuta - ćwierćnuta.

Mazurki nawiązują do romantycznej liryki instrumentalnej, co powoduje, że stylizowany mazurek staje się formą refleksyjną i subiektywną wypowiedzią kompozytora Zewnętrzną cechą, nawiązującą do muzyki ludowej jest wykorzystanie kantylenowej melodyki i jej wokalizacja, typowej skalowości chordalnej w ambitusie melodycznej, chwiejność siódmego stopnia, frygilizacja (obniżenie drugiego stopnia), podwyższenie czwartego stopnia w obrębie skali – tzw. lidyzacja (wprowadzanie kwarty zw.), podziały wewnętrzne tetrachordalne (heptatonika) lub inne pentatoniczne w obrębię skali tonalnej, użycie chromatyki i melizmatycznych zwrotów w melodii, wariantowość posłużyły F Chopinowi to budowania momentów estetycznych, lirycznych zwanych liryzacją. Co charakterystyczne jest w Mazurku b- moll op. 24 – wolne tempo, chromatyka, podstawowym środkiem formującym jest budowa okresowa, układ symetryczny zdań i fraz dwutaktowych przynależnych do fraz tanecznych, udział metrorytmiki i ruchu rytmu, jako elementów formotwórczych.

W kompozycja oprócz formy repryzowej, trzyczęściowej, pojawiają się układy o cechach rondowych Mazurek H – dur op. 50; A B A B1 A C wzorowane na formach związanych z ludowa praktyka wykonawczą. W budowie utworu powtarzane są warianty o budowie okresowej.

Faktura homofoniczna o stałej formule rytmicznej służy podkreśleniu sprężystości rytmiki W stylizacji takie formuły są bardzo znaczące gdyż F. Chopin opiera się na ruchu rytmu ćwierćnutowym Rzadko wykorzystywana jest figuracja, jeżeli tak to najczęściej na krótkich odcinkach i jest dowodem na poligonizacje faktury (rozwarstwienia).

Mazurek cis – moll op. 50 nr 3 wykazuje powyższe tendencje. Kompozytor wykorzystuje w kompozycji bardziej kunsztowna polifonię, stosuje środki imitacji na wzór kanoniczny nawet na dłuższych fragmentach.

Wykształcona forma mazurka przez F. Chopina znalazła wielu kontynuatorów. Wpływy widoczne są w twórczości Aleksandra Skriabina, czy twórczości K Szymanowskiego Mazurki z opusu 30.


Analiza audytywna i opis form przekazu:

Zadanie:

Wysłuchaj i opisz kompozycje, wykorzystując powyższe informacje o tańcach narodowych. Wskaż różnice w zakresie stylu: (typ brzmienia (fakturę) związki z f

folklorem, funkcje formotwórczą rytmu, schemat formy, i role środków wyrazu: np. melodyki, rytmiki itd.

Fryderyk Chopin: Mazurek D – dur opus 33 nr 2 ,

https://www.youtube.com/watch?v=kLmd5kTN-z4

lub

Fryderyka Chopina: Mazurek g – moll op. 24 nr 1

https://www.youtube.com/watch?v=4Xd3H97-Lgo


Poniżej kopia i opis Mazurka F- dur op. 68 nr 3 Fryderyka F. Chopina

https://www.youtube.com/watch?v=D_3S82Bxv_0

Cześć A o budowie okresowej: a (takt 1 -8) a1 (takt 9 – 16) ; b (tak 17 – 24) ; a1 (takt 25 – 32).

Okres a (t 1 – 8) w rytmie obertasa, czyli szybkiego kujawiak. Fraza 2 taktowa taneczna opada kaskadowo o tercję diatoniczną w dół z c2 (t. 1 ) do a 1 (t3 -4 ) oraz f 1 (5- 6 ) przy czym zachowuje zarówno fakturę harmoniczną oraz metro- rytmiczną. W taktach 7 – 8 fraza ulega zmianom przetworzniowo – wariacyjnym i stanowi kodę okresu modulując do toniki C poprzez zastosowanie modulacji chromatycznej przez zastosowanie kwarty lidyjskie tzw. lidyzacja .

Okres a1 powtarza materiał okresu „a” tylko w jego zakończeni zachodzą zmiany melodyczno – harmoniczne i modulacyjne do toniki F – dur..

W motywie 1 (t.1) po repetycje w rytmie punktowanym na dźwięku c2 następuje skok o kwartę czystą w górę do dźwięku f2, który jest równocześnie początkiem motywu 2 (t.2) Motyw drugi wypełniony jest pochodem sekundowym diatonicznym kwarty cz. f2 –c 2). Wspólny dźwięk f2 na którym następuje elizja zapewnia melodyce wyrazistość i prężność, co przy stosowaniu stałego zwrotu rytmicznego wprowadzałoby monotonie do kompozycji. Skok kwart cz. podkreśl relacje w kompozycji dominantowo – toniczne.

Okres b jest łagodnie polifonizowany, kontrastuje rytmicznie i tonalnie. Kompozytor wprowadza wewnętrzną modulację, jest ona efektem przeniesienia o tercję wielka w dół (medianta zamienna) okresu b w stosunku do toniki F – dur (t.17 – 24) Kontrastuje on z okresem „a” zapisanym w rytmie obertasa zarówno tonacją, wyrazem i zagęszczonym wolumenem brzmienia (fakturą) oaz wewnętrznym zróżnicowaniem rytmu: w linii basu rytm mazura. (t: 17 – 24).


Cześć B (t.33 – do 45, dźwięku f2) rozpoczyna rytmizowany ćwierćnutami burdon kwinty czystej b –f1. (t.33 – 36) w tonacji B – dur lidyjskiej. Takty 33 -236 są wstępem o pulsujących akcentach na 2 ilu 3 cz. taktu jak w ludowym oberku granym od tempa wolnego accelerando do tempa bardzo szybkiego. Charakterystyczne są dwa plany tonalne w prawej ręce melodyka figuracyjno – ornamentalna charakterystyczna dla oberka w tempie szybkim w tonacji F –dur (B –dur lidyjskie) w planie lewej ręki ostinatowy rytmiczny burdon kwinty w tonacji subdominanty B – dur, w stosunku do tonacji głównej F –dur.


Repryza (t. 25 – 60) – cześć A1 na powrót w tonacji głównej F –dur powtarza okresy a i a1.

8 STEFAN OLBERT MATERIAŁ DLA KLASY V PSM II 8 STEFAN OLBERT MATERIAŁ DLA KLASY V PSM II



321765DOC 3 OCTOBER 2006 STEFANBARRIGANYCREPLLVLI AD HOC COMMITTEE ON
4 MARINA KARBOWSKI REVIEW OF VIRUS ALERT STEFAN ELBE
5 CZY ZNASZ POWIEŚĆ MŁODOPOLSKĄ STEFANA ŻEROMSKIEGO LUDZIE BEZDOMNI?


Tags: klasy v, olbert, materiał, stefan, klasy