UDZIAŁ PODWŁADNYCH W PROCESIE DECYDOWANIA
Jakość decyzji
jest uzależniona od tego, czy decydent wykorzystał we właściwy sposób wiedzę właściwych osób
Stopień partycypacji podwładnych i innych podmiotów w procesie podejmowania decyzji powinien zależeć od sytuacji
Współczesna dyskusja nad partycypacją w podejmowaniu decyzji
1 trend – teoria X i Y Mc Gregora
2 trend - normatywna koncepcja Victora Vrooma, Philip Yettona i Jago
Ad. 1 Teoria X i teoria Y – efekt badań nad stylami kierowania w tym partycypacją w podejmowaniu decyzji kierowniczych D. McGregora
Cecha |
Teoria X |
Teoria Y |
Podejście pracownika do pracy |
Człowiek z natury jest leniwy Unika pracy |
Wysiłek intelektualny i fizyczny jest naturalny |
Cel podjęcia pracy |
Zaspokojenie potrzeb niższego rzędu |
Praca to potrzeba wew. To wartość autoteliczna |
Zachowanie jednostki w pracy |
Bierne, odtwórcze, wymuszone Konieczność kontroli, wyznaczania zadań i formułowania szczegółowych procedur |
Czynne, kreatywne, twórcze Pozostawienie pracownikom marginesu swobody i samokontroli |
Motywacja do pracy |
Płaca |
Treść pracy |
Zaangażowanie w pracę |
Zależy od: - nagród i kar |
Zależy od: - wewnętrznego poczucia jednostki |
Partycypacja w procesie decyzyjnym |
Brak |
Jest |
Teoria X i Y maja wartość relatywną (względną) dlatego partycypacja pwracowników powinna zależeć od sytuacji
Ad. 2. Normatywna teoria decyzji
V. Vroom, P. Yetton (1973);
uaktualniona i rozszerzona przez V. Vrooma i Jago (1988)
zaleca liderowi odpowiednie normy/ standardy zachowań
wskazuje stopień zezwolenie na udział w podejmowaniu decyzji podwładnym
prezentuje 5 stylów kierowania które można mieszać
nie sugeruje istnienia jednego (najlepszego) stylu podejmowania decyzji
menedżerowie wykorzystujący te 5 stylów postrzegani są jako skuteczniejsi
Założenia
1. decydent ma zdolność do zmiany zachowań w trakcie procesu podejmowania decyzji
(od w pełni autokratycznych do w pełni partycypacyjnych)
2. wybór najefektywniejszego stylu zależy od
ważności decyzji,
ograniczeń czasowych,
wymaganej jakości decyzji,
zaangażowania w pracę i satysfakcji zawodowej podwładnych,
prawdopodobieństwa akceptacji przez pracowników podjętej decyzji
3 typy procesów decyzyjnych (sposobów podejmowania decyzji, styli podejmowania dec.):
1. autokratyczny AI, AII
2. konsultatywny KI, KII
3. grupowy G
A I – korzysta z informacji jakie posiada w danym momencie (nie zbiera informacji)
– kierownik sam rozwiązuje problem (podejmuje decyzję)
A II – gromadzi informacje od współpracowników i podwładnych
– kierownik sam rozwiązuje problem
K I – dyskutuje o problemie z podwładnymi ale nie jak z grupą (z każdym z osobna)
– kierownik podejmuje decyzję, która może zawierać/ odzwierciedlać opinie podwładnych
K II – dyskutuje o problemie z podwładnymi jako grupą
– kierownik podejmuje decyzję, która może zawierać/ odzwierciedlać opinie podwładnych
G – dyskutuje o problemie z podwładnymi jako grupą
– wszyscy rozważają możliwe kierunki działań
– decyzja jest podejmowana wspólnie (dyskusja prowadzi do konsensusu)
Uniwersalne właściwości problemu w zakresie podjęcia decyzji o jego rozwiązaniu:
Na podstawie tych właściwości (pytań diagnostycznych) został zbudowany normatywny model uczestnictwa pracowników w procesie podejmowania decyzji.
Model ten ma formę drzewa decyzyjnego
Czy wymagane jest wysokiej jakości rozwiązanie?
Czy decydent ma dostateczną ilość informacji do podjęcia decyzji?
Czy podwładni dysponują dodatkowymi informacjami, które mogą pomóc w podjęciu wysokiej jakości decyzji?
Czy jest to problem złożony (nieustrukturalizowany)?
Czy dla realizacji decyzji ważna jest jej akceptacja przez podwładnych?
Czy decyzja zostanie zaakceptowana przez podwładnych jeżeli decydent podejmie ją sam?
Czy podwładni identyfikują się z celami organizacji, które maja być osiągnięte po zrealizowaniu decyzji?
Czy rezultatem decyzji będzie konflikt między podwładnymi?
Czy między podwładnymi może dojść do konfliktu co do wyboru rozwiązania problemu (podjętej decyzji)?
RYSUNEK DRZEWA DECYZYJNEGO – książka s. 64
Wybór właściwego stylu podejmowania decyzji jest uzależniony od zasad (8 szt.):
Zasada informacji
- gdy ważna jest jakość decyzji + kierownikowi brak informacji
- eliminacja AI
Zasada akceptacji celu
- ważna jest jakość decyzji ale podwładni nie podzielają celów org.
- eliminacja G
Zasada braku strukturalizacji problemu
- gdy ważna jest jakość decyzji + kierownikowi brak informacji + problem jest złożony
- eliminacja AI, AII, KI
Zasada akceptacji decyzji
- akceptacja decyzji przez podwładnych warunkuje jej realizację + brak pewności, że zaakceptują samodzielną decyzję decydenta
- eliminacja AI i AII
Zasada konfliktu
- ważna jest akceptacja decyzji + decyzja samodzielna kierownika nie zostanie zaakceptowana
- eliminacja AI, AII, KI
Zasada sprawiedliwości
- nie jest ważna jakość decyzji + ważna jest akceptacja decyzji + decyzja nie będzie podjęta autokratycznie
- eliminacja AI, AII, KI, KII
Zasada pierwszeństwa akceptacji
- podwładni zasługują na akceptację + ważna jest akceptacja decyzji przez podwładnych
- eliminacja AI, AII, KI, KII
Zasada 8 – czas niezbędny dla podjęcia decyzji
- znajduje zastosowanie jeżeli dla problemu mamy więcej niż jeden styl podjęcia decyzji
- wybieramy ten styl, który zabiera najmniej czasu
Model Grooma i Yettona ma na celu:
- zapewnienie jakości decyzji
- zapewnienie akceptacji decyzji
- skrócenie czasu podjęcia decyzji
Sprawdza się przede wszystkim w zakresie podejmowania decyzji krótkookresowych
Tags: decydowania jakość, jakość, podwładnych, udział, decydowania, uzależniona, decyzji, procesie